Η κλιματική αλλαγή είναι ίσως η σημαντικότερη πρόκληση της εποχής μας, οι επιπτώσεις της αλλάζουν τον τρόπο της ζωής μας και απαιτούν προσαρμογές, ιδιαίτερα του χώρου που ζούμε και κινούμαστε. 

Σε ό,τι αφορά τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο κλίμα, η επίτευξη του στόχου της μείωσης των καθαρών εκπομπών θερμοκηπίου που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την ενεργειακή ανακαίνιση του υφιστάμενου κτιριακού δυναμικού. 

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το σταθμισμένο ετήσιο ποσοστό ενεργειακής ανακαίνισης του κτιριακού αποθέματος είναι ιδιαίτερα χαμηλό (~1%), ενώ σχεδόν ελάχιστο (0,2%) είναι το ποσοστό των υφιστάμενων κτιρίων στα οποία πραγματοποιούνται ανακαινίσεις με μείωση της κατανάλωσης ενέργειας άνω του 60%. (Στοιχεία 2021)

Ως μέρος της ευρωπαϊκής οικογένειας, και με δεδομένο ότι το κτιριακό απόθεμα που βρίσκεται γύρω μας σε ποσοστό 85-95% θα υφίσταται ακόμη το 2050, είναι αναγκαίο να αναλάβουμε δράσεις.

Η θέληση σε επίπεδο ΕΕ δείχνει δεδομένη ως προς την ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης και οι στόχοι είναι αρκετά φιλόδοξοι (ανακαίνιση 35 εκατομμυρίων κτιριακών μονάδων έως το 2030, δημιουργία 160.000 θέσεων εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα της ΕΕ).

Στην Ελλάδα, αν εξαιρέσει κάποιος το τελευταίο διάστημα ανάκαμψης της οικοδομικής δραστηριότητας, θα μπορούσε να διακρίνει ένα τεράστιο κτιριακό απόθεμα που είτε ανακαινίζεται τμηματικά (ανά ιδιοκτησία ή μόνο με βάση την ενεργειακή αναβάθμιση), είτε δεν έχει ανακαινιστεί ακόμη.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στους επαγγελματικούς χώρους, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα ποιότητας και επάρκειας στα περισσότερα κτίρια και εγκαταστάσεις που έχουν κατασκευαστεί ακόμα και στο κοντινό μας παρελθόν.

Οι αιτίες είναι συγκεκριμένες :

• Οι άκριτες πολιτικές χαμηλής τιμής της ενέργειας τις προηγούμενες δεκαετίες δεν ήταν κίνητρο ενεργειακής αναβάθμισης ή σχεδιασμού με στόχευση στην οικονομία κατανάλωσης της ενέργειας.
• Υπάρχει σημαντική εξέλιξη τα τελευταία χρόνια σε μεθόδους και υλικά. Το γεγονός αυτό καθιστά το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα ξεπερασμένο (αν εξεταστεί π.χ. η μείωση του κόστους των LED φωτιστικών στα τελευταία δέκα χρόνια, η εξέλιξη στα συστήματα κουφωμάτων και μονώσεων κ.τ.λ.).
• Υπάρχουν συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για απαιτητικότερες τεχνολογικές υποδομές (data networks υψηλών ταχυτήτων, sophisticated data rooms κ.τ.λ.).
• Τα ζητούμενα από πλευράς προδιαγραφών χώρου εργασίας έχουν αλλάξει. Οι χρήστες είναι πιο απαιτητικοί και με συγκεκριμένους στόχους πλέον από πλευράς Health & Safety, εταιρικών προδιαγραφών κ.τ.λ. 
• Φαίνεται ότι οι επιπτώσεις από τα καιρικά φαινόμενα αρχίζουν να ξεπερνούν τους παλαιότερους κανονισμούς και προδιαγραφές (υψηλές θερμοκρασίες μεγάλης διάρκειας , πλημμύρες κ.ο.κ.)
• Ειδικά για τα παλαιότερα κτίρια, υπάρχουν και πιθανά θέματα ανεπαρκειών (ποιότητα υλικών, στατική επάρκεια, ξεπερασμένη λειτουργική σχεδίαση κ.τ.λ.).

Τα προαναφερόμενα σημεία επιβαρύνονται από γενικά ασφυκτικούς και κακοσχεδιασμένους δημόσιους χώρους και υποδομές, με παρόμοιες παθογένειες.

Πρέπει να τονιστεί ότι είναι απαραίτητη η σύνδεση του χώρου άσκησης της οποιασδήποτε δραστηριότητας με τον δημόσιο χώρο. Απαιτείται κεντρικός σχεδιασμός γι’ αυτό. Μια Νέα Χωροταξία, βασισμένη στις τοπικές συνθήκες και ιδιαιτερότητες.

Ως εταιρεία διαχείρισης ακινήτων με σημαντικό χαρτοφυλάκιο και μέλος ενός Ομίλου με ισχυρό αίσθημα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, βρισκόμαστε συχνά αντιμέτωποι με το ερώτημα «Πώς επεμβαίνω;». Τα περισσότερα κτίριά μας είναι βάσεις κρίσιμου τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, άρα αναντικατάστατα σε μεγάλο βαθμό για το δίκτυο τηλεπικοινωνιών. Η όποια επέμβαση σε αυτά είναι συνήθως αρκετά απαιτητική, και βέβαια η αποκατάσταση-ανακαίνιση-ένταξη και ανάπτυξη νέων χρήσεων αποτελούν για εμάς συνήθεις πρακτικές.

Πολλές οι παράμετροι που επηρεάζουν τον τρόπο επέμβασής μας, με κυριότερες: 

α. Την περιβαλλοντική βιωσιμότητα (zero carbon πρακτικές, στόχοι βελτίωσης υγείας και ευεξίας των χρηστών, κοινωνικό αντίκτυπο, μείωση κατανάλωσης ενέργειας κ.ά.).

β. Την κατάσταση των υφιστάμενων κτιρίων (ηλικία, τοποθεσία, σημασία/χαρακτήρας, ποιότητα υφιστάμενης κατασκευής, χρήση, συντελεστές επικινδυνότητας κ.τ.λ.). Τα θέματα αφενός της στατικής επάρκειας και αφετέρου της συμμόρφωσης με τα σύγχρονα πρότυπα και δεδομένα στον τομέα των κατασκευών, ως οφείλουν, βρίσκονται στην κορυφή της λίστας μας. 

γ. Το επιχειρηματικό μοντέλο (οικονομική απόδοση, απαιτήσεις τελικού χρήστη, μισθωτικά καθεστώτα κ.ά.).

δ. Την επανασχεδίαση της λειτουργίας των κτιρίων με γνώμονα τις ανάγκες των χρηστών και στη βάση αναγνωρισμένων προτύπων, κάτι ιδιαίτερα σύνθετο και πολυπαραγοντικό, ειδικά σε έργα που αφορούν εταιρικό περιβάλλον. 

Είναι σαφές πως έργα που κινούνται με αυτές τις αρχές είναι «σηματωροί» της αλλαγής της αγοράς, του τρόπου και του σκοπού επέμβασης και, τέλος, του τρόπου λειτουργίας των κτιρίων στο σύνολό τους. Με δεδομένο ότι η συζήτηση για τον χώρο −είτε αυτός είναι ιδιωτικός είτε δημόσιος− έχει ανοίξει, σε μεγάλο βαθμό αποτελούν μέρος των case studies πάνω στα οποία μπορεί, και θα πρέπει, να θεμελιωθεί η ζητούμενη αλλαγή. 

Οψόμεθα…