Μια φορά κι έναν καιρό οι Ηνωμένες Πολιτείες φορολογούσαν πραγματικά τους πλουσίους. Αυτό ίσως το θυμούνται πια μόνο όσοι είναι πάνω από 70 ετών. Μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο φορολογικός συντελεστής για τους πλουσιότερους Αμερικανούς άγγιζε το 91% − και ούτε καν ο ρεπουμπλικάνος πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ δεν έκανε κάποια κίνηση να τον μειώσει.

Η φορολογία των πλουσιότερων άρχισε να μειώνεται επί προεδρίας Τζον Κένεντι το 1963, μετά από πρόταση του ίδιου του Κένεντι, ο οποίος άλλωστε ανήκε σε μία από τις πλουσιότερες οικογένειες των ΗΠΑ και είχε προσωπικό όφελος από τη μείωση του ανώτερου συντελεστή από το 91% στο 65%. Η οριστική αλλαγή του μείγματος της οικονομικής πολιτικής ήρθε όμως ουσιαστικά τη δεκαετία του 1980, όταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν μείωσε τον συντελεστή αρχικά στο 50% και πολύ γρήγορα στο 28%.

Χωρίς Όφελος

Τι σήμαινε όμως για τον μέσο Αμερικανό αυτή η βουτιά των φορολογικών συντελεστών για τους πλουσίους; Τίποτα καλό, επισημαίνει ο βετεράνος φορολογικός αναλυτής James Steele σε έκθεσή του, που δημοσιεύθηκε από το Center for PubLic Integrity και το Bloomberg Tax. Τις τελευταίες δεκαετίες, λέει ο Steele, «το ένα Κογκρέσο μετά το άλλο μείωνε τους φόρους των πλουσιότερων ανθρώπων και επιχειρήσεων – δισ. Δολάρια χάνονταν, που διαφορετικά θα πήγαιναν στο ομοσπονδιακό ταμείο για δαπάνες και θα μπορούσαν να βοηθήσουν τον μέσο και φτωχό Αμερικανό να έχει μία καλύτερη ποιότητα ζωής».

Φτάσαμε λοιπόν στον 21ο αιώνα με τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες να μεγαλώνουν. Η βασική αιτία, τονίζει ο Steele σε νέα του μελέτη, είναι η μείωση των φόρων για τους πλουσιότερους Αμερικανούς. Τώρα πια οι πλούσιοι έχουν περισσότερα χρήματα για να αγοράζουν μετοχές, να επενδύουν σε ακίνητα, να χτίζουν σπίτια, να πάνε στο Διάστημα και, κυρίως, για να δίνουν τεράστιες οικονομικές ενισχύσεις προεκλογικά στους υποψήφιους για το Κογκρέσο που θα συνεχίσουν να καταψηφίζουν οποιοδήποτε νομοσχέδιο για την αύξηση των φορολογικών συντελεστών στους πλουσιότερους Αμερικανούς.

Φόρος στους πλούσιους

Ένας φαύλος κύκλος έχει δημιουργηθεί και είναι αμφίβολο αν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα μπορέσει να τον σπάσει επαναφέροντας μια πιο σκληρή φορολογία για τους πλουσιότερους.

Σύμφωνα με μελέτη του Λευκού Οίκου, που εκπονήθηκε το 2021, οι 400 πλουσιότερες οικογένειες δισεκατομμυριούχων στις ΗΠΑ φορολογήθηκαν με ατομικό συντελεστή μόλις 8,2%, ενώ ο μέσος Αμερικανός φορολογούμενος το ίδιο έτος με 13%.

Ο Μπάιντεν πιστεύει ακράδαντα πως μία κοινωνία μπορεί να είναι υγιής και να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς μόνο όταν η μεσαία τάξη τα πηγαίνει καλά, οι φτωχοί μπορούν να ξεφύγουν από τη φτώχεια τους, και οι πλούσιοι συνεχίζουν να κερδίζουν, αλλά λελογισμένα. Ο Αμερικανός πρόεδρος προτείνει λοιπόν έναν ελάχιστο φορολογικό συντελεστή της τάξης του 25% για τους πλουσιότερους Αμερικανούς, έτσι ώστε στο τέλος της ημέρας να μην πληρώνουν μικρότερο φόρο από τους δασκάλους και τους πυροσβέστες. Γιατί αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα.

Φόρος στις πολυεθνικές

Το 2020, 55 από τις μεγαλύτερες εταιρείες που ήταν κερδοφόρες κατέβαλαν μηδενικό ομοσπονδιακό φόρο εισοδήματος. Για να τερματιστεί αυτή η αδικία στον φορολογικό κώδικα, ο πρόεδρος Μπάιντεν υπέγραψε νόμο για την επιβολή ελάχιστου φόρου 15% στα κέρδη που οι μεγάλες εταιρείες −αυτές με κέρδη άνω του 1 δισ. δολαρίων− αναφέρουν στους μετόχους. Αυτός ο λογιστικός ελάχιστος φόρος σημαίνει ότι θα είναι πιο δύσκολο για τις εταιρείες που υπερηφανεύονται πως έχουν 1 δισ. δολάρια καθαρά κέρδη να πληρώνουν φόρους με μονοψήφιους συντελεστές για τα κέρδη αυτά.

Ένα ακόμα τεράστιο ζήτημα είναι η «νόμιμη» φοροδιαφυγή του πλουσιότερου 1%, που καταφέρνει με διάφορα τερτίπια να αποκρύπτει περίπου το 20% των εισοδημάτων του, ενώ οι μικρές επιχειρήσεις και οι μισθωτοί πληρώνουν στο ακέραιο τους φόρους τους, γιατί δεν μπορούν να κρύψουν από το άγρυπνο βλέμμα της εφορίας ούτε ένα δολάριο.

Φορολογήστε μας τώρα!

Με σύνθημα «Φορολογήστε μας τώρα!» προσήλθαν φέτος στο Νταβός 200 δισεκατομμυριούχοι, ανάμεσά τους και η Άμπιγκεϊιλ Ντίσνεϊ, κληρονόμος της ομώνυμης αυτοκρατορίας, και ο ηθοποιός Μαρκ Ραφάλο.

Δισεκατομμυριούχοι από 13 χώρες κάλεσαν με επιστολή τους τις παγκόσμιες ελίτ, που συναντώνται κάθε χρόνο στο ελβετικό θέρετρο, να προχωρήσουν στη θέσπιση «φόρων για τους πλουσίους», για να μπορέσουν να καταπολεμηθούν οι ολοένα αυξανόμενες ανισότητες.

Τώρα είναι η ώρα να αντιμετωπίσουμε τον ακραίο πλούτο, τώρα είναι η ώρα να φορολογήσουμε τους υπερπλούσιους», ανέφεραν οι δισεκατομμυριούχοι, εξηγώντας πως κάθε χρόνος που περνά τους κάνει πλουσιότερους και αυτό αποτελεί πια το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη δημοκρατία. Οι «πατριώτες» δισεκατομμυριούχοι, όπως αποκαλούν τον εαυτό τους, προειδοποιούν πως, αν οι κυβερνώντες δεν πάρουν μέτρα για να μετριαστεί ο αυξανόμενος πλουτισμός των υπερπλούσιων, τότε θα έρθει η καταστροφή, γιατί μία κοινωνία μπορεί να αντέξει μέχρι ενός ορίου να βλέπει τα παιδιά της να έχουν μία χειρότερη και φτωχότερη ζωή από τους γονείς τους.”

Τα στοιχεία δεν παύουν να σοκάρουν. Νέα έρευνα δείχνει πως, την περίοδο της πανδημίας, τα δύο τρίτα του νέου πλούτου που συγκεντρώθηκε πήγαν στο πλουσιότερο 1%.

Την ίδια στιγμή, η Oxfam δήλωσε ότι για πρώτη φορά εδώ και 25 χρόνια η αύξηση του ακραίου πλούτου συνοδεύεται από αύξηση της ακραίας φτώχειας, και ζήτησε και εκείνη µε τη σειρά της να επιβληθούν νέοι φόροι  στους  υπερπλούσιους.  Σύµφωνα  µε την Oxfam, ένας φόρος έως και 5% στους πολυεκατοµµυριούχους και δισεκατοµµυριούχους του κόσµου θα µπορούσε να συγκεντρώσει 1,7 τρισ. δολάρια ετησίως, αρκετά για να βγάλουν 2 δισεκατοµµύρια ανθρώπους από τη φτώχεια και να χρηµατοδοτηθεί ένα παγκόσµιο σχέδιο για τον τερµατισµό της πείνας.”

Η φτώχεια στις ΗΠΑ

«Τα τελευταία 50 χρόνια οι επιστήµονες έχουν χαρτογραφήσει ολόκληρο το ανθρώπινο  γονιδίωµα  και  εξάλειψαν  την  ευλογιά», γράφει ο καθηγητής στο Πρίνστον Matthew Desmond στο The New York Times Magazine. «Εδώ, στις Ηνωµένες Πολιτείες, τα ποσοστά βρεφικής θνησιµότητας και οι θάνατοι από καρδιακές παθήσεις έχουν µειωθεί κατά περίπου 70% και ο µέσος Αµερικανός έχει κερδίσει σχεδόν µια δεκαετία ζωής. Η κλιµατική αλλαγή αναγνωρίστηκε ως υπαρξιακή απειλή. Εφευρέθηκε το Διαδίκτυο. Μόνο στο πρόβληµα της φτώχειας δεν έχει υπάρξει ουσιαστική βελτίωση στις ΗΠΑ».

Σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία της οµοσπονδιακής  κυβέρνησης,  το  1970  το 12,6%  του  πληθυσµού  των  ΗΠΑ  βρισκόταν σε κατάσταση φτώχειας. Δύο δεκαετίες αργότερα, στην ίδια κατάσταση ήταν το 13,5%− το 2010 το ποσοστό ανέβηκε στο 15,1% και το 2019 έπεσε στο 10,5%. Εδώ και 50 χρόνια λοιπόν τα ποσοστά της φτώχειας παραµένουν σχεδόν στο ίδιο επίπεδο, µε µικρές αυξοµειώσεις, και αυτό συµβαίνει είτε κυβερνούν οι ρεπουµπλικάνοι είτε οι δηµοκρατικοί. Όπως γράφει ο Desmond, το πρόβληµα στις ΗΠΑ είναι πολύ βαθύ και δοµικό. Όσο φτηναίνουν τα κινητά τηλέφωνα, τόσο αυξάνεται το κόστος για τα πραγµατικά αναγκαία για να ζει κανείς αξιοπρεπώς. Τα ενοίκια, η ιατροφαρµακευτική περίθαλψη, τα καύσιµα και οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας έχουν αυξηθεί κατά 115% από το 2000 µέχρι σήµερα. Και όπως είχε πει ο Μάικλ Χάρινγκτον πριν από 60 χρόνια: «Είναι πολύ πιο εύκολο στις Ηνωµένες Πολιτείες να είσαι αξιοπρεπώς ντυµένος παρά να έχεις αξιοπρεπή στέγη, τροφή και ιατρική περίθαλψη».

Σύµφωνα µε τον καθηγητή Desmond, το πρόβληµα της φτώχειας δεν λύνεται όχι µόνο γιατί τα κονδύλια που δίνονται δεν είναι αρκετά, αλλά κυρίως γιατί το σύστηµα επιτρέπει την εκµετάλλευση των φτωχών προς όφελος των πλουσίων. Όταν κάποιος δεν έχει δικό του σπίτι ή δεν µπορεί να έχει πρόσβαση σε πίστωση, τότε αρχίζει να εξαρτάται από ανθρώπους που έχουν και µπορούν. Και εδώ αρχίζει η εκµετάλλευση, επειδή µια κακή συµφωνία για τον έναν είναι µια καλή συµφωνία για τον άλλον. «Όσο λιγότερο ελεύθεροι είµαστε, τόσο πιο εύκολο είναι να γίνουµε θύµατα εκµετάλλευσης» λέει ο Desmond.”

Εργατικά συνδικάτα

“Είναι σαφές, και το καταδεικνύουν όλες οι µε  έτες, πως δεν φταίει µόνο η µη φορολόγηση  των  δισεκατοµµυριούχων  για  την αύξηση των ανισοτήτων.  Όπως επισηµαίνει ο James Steele, στις βαθιά άνισες Ηνωµένες Πολιτείες  που  έχουµε  σήµερα  έχουν  συµβάλει πολύ η απορρύθµιση της οικονοµίας και η αποδυνάµωση του εργατικού κινήµατος. Tα συνδικάτα είναι σχεδόν ανύπαρκτα στην εστίαση και στις χαµηλά αµειβόµενες δουλειές.  Και  αυτό  έχει  ως  αποτέλεσµα  οι Ηνωµένες Πολιτείες να έχουν τους χαµηλότερους µισθούς στον εκβιοµηχανισµένο κόσµο. Είδαµε πολύ πρόσφατα τον αγώνα των εργαζοµένων  να  συγκροτήσουν  σωµατείο  τόσο στην Amazon όσο και στα Starbucks.

Σύµφωνα µε µια εκτίµηση, οι µισθοί των µη συνδικαλισµένων ανδρών χωρίς πτυχίο κολεγίου θα ήταν 8% υψηλότεροι σήµερα αν η δύναµη των συνδικάτων παρέµενε όπως ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1970, µια εποχή που οι αµοιβές των εργαζοµένων ανέβηκαν, οι αµοιβές των διευθυντικών στελεχών περιορίστηκαν, και η χώρα γνώρισε την πιο δίκαιη οικο  οµικά  περίοδο  στη  σύγχρονη  ιστορία της.”