Με αμείωτους ρυθμούς συνεχίζονται οι επενδύσεις στην ενέργεια, με τον κλάδο να αναδεικνύεται σε πρωταθλητή άντλησης εγχώριων, αλλά και διεθνών κεφαλαίων. Το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον –πέρα από την ηλεκτροπαραγωγή− στην αποθήκευση της ενέργειας, αλλά και στις διασυνδέσεις, καθώς η χώρα μας επιδιώκει να μετατραπεί σε net exporter πράσινης ενέργειας, διευρύνοντας ταυτόχρονα το δίκτυο μεταφοράς.

Απόδειξη των παραπάνω είναι πως, σύμφωνα με σχετική έρευνα της ΕΥ, η χώρα μας συγκαταλέγεται στις τρεις κορυφαίες αγορές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σύμφωνα με το μέγεθος του ΑΕΠ της. Συγκεκριμένα, στον εξαμηνιαίο δείκτης της EY, Renewable Energy Country Attractiveness Index (RECAI), ο οποίος και αξιολογεί τις 40 κορυφαίες οικονομίες του κόσμου και τις κατατάσσει ως προς την ελκυστικότητα των επενδυτικών ευκαιριών στις ΑΠΕ, η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση, πίσω από τη Δανία και το Μαρόκο. 

Σημειώνεται πάντως ότι, στην προηγούμενη έκδοση του σχετικού δείκτη, η Ελλάδα είχε κατακτήσει την πρώτη θέση. Σε κάθε περίπτωση, η έρευνα της ΕΥ αναφέρει πως η Ελλάδα έχει επιδείξει σημαντική πρόοδο προς τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2030 και το 2050, ενώ ταυτόχρονα η χωρητικότητα εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ στη χώρα ξεπέρασε τα 11 GW, και ταυτόχρονα έχουν προγραμματισθεί έργα πράσινων ηλεκτρολυτών υδρογόνου 1,7 GW.

Το σχέδιο μετατροπής της Ελλάδας σε μια πράσινη ενεργειακά οικονομία αποτυπώνει και το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). 

Σύμφωνα με αυτό, συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των εγχώριων μεταφορών, οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις μέχρι το 2030 προβλέπεται να ανέλθουν σε 192 δισ. ευρώ. Χωρίς αυτές, το ποσό ανέρχεται στα 92 δισ., ενώ ο στόχος για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας ανεβαίνει στο 44% μέχρι το 2030 και ξεπερνάει το 80% στην ηλεκτροπαραγωγή, όπου θα φτάσει το 90% το 2050. 

Παράλληλα, το ΕΣΕΚ προβλέπει σημαντική ανάπτυξη για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, καθώς ο στόχος είναι το 2040 η δυναμικότητά τους να έχει φτάσει τα 12 GW και τα 17 GW έως το 2050, καθώς η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο το τεράστιο αιολικό δυναμικό του Αιγαίου.

Ντόμινο επενδύσεων

Η επίτευξη των παραπάνω στόχων περνά μέσα από σειρά επενδύσεων, τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων, η αξία των οποίων ανέρχεται σε δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για ανάπτυξη δικτύου και δομών αποθήκευσης ή για διασυνδέσεις αλλά και εξαγορές και συγχωνεύσεις, ο κλάδος της ενέργειας κατέχει τα επενδυτικά πρωτεία, όπως κατέδειξε και πρόσφατη σχετική έρευνα της PwC για τις εξαγορές και συγχωνεύσεις στην Ελλάδα. Μάλιστα, σε αντίθεση με το παρελθόν, όταν το σύνολο των συμφωνιών αφορούσε εξαγορές ελληνικών εταιρειών ΑΠΕ ή άμεσες ξένες επενδύσεις, τώρα και οι ελληνικές εταιρείες παίρνουν θέση στη διεθνή αγορά. 

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κίνηση της ΔΕΗ να αποκτήσει το σύνολο των θυγατρικών της Enel στη Ρουμανία, σε μια συμφωνία αξίας 1,26 δισ. ευρώ. Μάλιστα, η εταιρεία δεν σκοπεύει να παραμείνει άπραγη στη γειτονική χώρα, καθώς σκοπεύει να επενδύσει συνολικά 2,5 δισ. ευρώ στην επόμενη τριετία. Τα περισσότερα από αυτά θα κατευθυνθούν στις ΑΠΕ, ενώ επενδύσεις θα γίνουν και στο δίκτυο. «Στο νέο ενεργειακό σύστημα που θα έχουμε χρειαζόμαστε ένα δίκτυο όχι για να μεταφέρει ενέργεια, αλλά για να διαχειρίζεται τη ροή της ενέργειας αμφίδρομα. Και χρειαζόμαστε μεγάλες επενδύσεις στο δίκτυο και για να συνδέσουμε περισσότερες ΑΠΕ» δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Γιώργος Στάσσης.

Την ίδια στιγμή πάντως, ιδιαίτερα μεγάλη είναι η κινητικότητα και από την πλευρά των ξένων funds που επενδύσουν στη χώρα μας. Χαρακτηριστική είναι η απόκτηση πριν από λίγους μήνες του 50% της ελληνικής θυγατρικής του ομίλου Enel από το αυστραλιανό fund Macquarie, έναντι περίπου 500 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο κομμάτι της ενέργειας η Macquarie έχει ήδη αποκτήσει το 49% του ΔΕΔΔΗΕ, ενώ μέσω της θυγατρικής της Cero Generation σχεδιάζει την ανάπτυξη ενεργειακού χαρτοφυλακίου παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας που μπορεί να ξεπεράσει και τα 3 GW.

Ίσως όμως το μεγαλύτερο ντιλ στην αγορά της ενέργειας θα είναι –εφόσον ολοκληρωθεί− η εξαγορά της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Πρόκειται για μια συμφωνία που έχει περάσει από πολλά στάδια, στην τρέχουσα φάση φαίνεται όμως να βρίσκεται πιο κοντά στην ολοκλήρωσή της. Με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες, επικρατέστερος υποψήφιος αγοραστής είναι η Masdar, η κρατική εταιρεία ενέργειας από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μέτοχοι σε αυτή είναι η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου του Άμπου Ντάμπι (ADNOC), το fund TAQA και το fund Mubadala. Εφόσον προκύψει συμφωνία, θα ακολουθήσει δημόσια πρόταση για το σύνολο των μετοχών, εκτινάσσοντας τη συνολική αξία της συμφωνίας.

Οι εγχώριοι «παίκτες»

Την ίδια στιγμή, εξαιρετικά έντονη είναι η επενδυτική κινητικότητα και για τους υπόλοιπους «παίκτες» της αγοράς, που με επενδύσεις ή και εξαγορές επιδιώκουν να πάρουν μερίδιο στην πίτα. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η απόκτηση του 100% της Άνεμος Res Holdings του ομίλου Ελλάκτωρ από τη ΜORE (Motor Oil Renewable Energy) σε μια συμφωνία ύψους 800 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι η Άνεμος διαθέτει έργα ΑΠΕ 493 MW και σειρά έργων υπό κατασκευή, συνολικής ισχύος άνω των 1,6 GW, γεγονός που καθιστά αυτομάτως τη MORE έναν από τους μεγάλους «παίκτες» στην αγορά των ΑΠΕ.

Παράλληλα, η εξασφάλιση από τη Mytilineos επιπλέον χρηματοδότησης, της τάξης των 400 εκατ. ευρώ, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αναδεικνύει τη στρατηγική επενδύσεων της εταιρείας για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας σε όλη την Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Αξιοποιώντας και τα χρήματα αυτά, η Mytilineos σχεδιάζει να αναπτύξει ένα νέο χαρτοφυλάκιο φωτοβολταϊκών έργων και έργων αποθήκευσης ενέργειας, με μπαταρίες παραγωγικής δυναμικότητας 2,6 GW. Πρόκειται για μια επένδυση της τάξης των 2,5 δισ. ευρώ, η οποία και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2027, ενώ τα έργα θα υλοποιηθούν στην ΕΕ.

Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας -Αιγύπτου αποτελεί προτεραιότητα για τον όμιλο Κοπελούζου, καθώς θα αλλάξει τον ενεργειακό χάρτη της Ελλάδας. Το έργο GREGY (Green Energy Interconnector), όπως ονομάζεται, προβλέπει την ηλεκτρική διασύνδεση της Αιγύπτου με την Ελλάδα μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου ισχύος 3.000 MW και τη δυνατότητα αμφίδρομης μεταφοράς ενέργειας.

Η επένδυση για την ηλεκτρική διασύνδεση υπολογίζεται σε 4 δισ. ευρώ, καλύπτοντας μια διαδρομή 954 χλμ. από το Ελ Σαλούμ μέχρι τη Νέα Μάκρη, ενώ δεν αποκλείεται στο τελικό επενδυτικό σχήμα να συμμετάσχει και ο ΑΔΜΗΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο συμπεριλήφθηκε στη λίστα με τα επικρατέστερα έργα Κοινού/Αμοιβαίου (Ευρωπαϊκού) Ενδιαφέροντος PCI/PMI της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Παράλληλα, η απόκτηση μετοχών της εταιρείας ΘΡΑΚΙΚΗ ΑΙΟΛΙΚΗ 1 Α.Ε. −που διαθέτει την άδεια παραγωγής για υπεράκτιο αιολικό πάρκο ισχύος 216 ΜW ανοικτά της Αλεξανδρούπολης− από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες και τους ομίλους Κοπελούζου και Σαμαρά, επιβεβαιώνει το επενδυτικό ενδιαφέρον και σε αυτό το μέτωπο.

Τέλος, αναφορικά με τη Helleniq Energy, σύμφωνα με τους αναλυτές, μετά τα αποτελέσματα-ρεκόρ του 2023, για το 2024 το περιβάλλον διύλισης κερδίζει δυναμική, με τα περιθώρια να διατηρούνται πολύ πάνω από τα μέσα ιστορικά επίπεδα, λόγω παραγόντων που διαταράσσουν τις προμήθειες, όπως οι συντηρήσεις των διυλιστηρίων και οι αναταραχές στην Eρυθρά Θάλασσα.

Στο πλαίσιο αυτό, η Helleniq Energy είναι καλά τοποθετημένη για να επωφεληθεί από τη συγκυρία. Eυνοϊκή και η επενδυτική συγκυρία, μετά μάλιστα τη διεύρυνση του free float −κατά 11%− με τη διάθεση μεριδίων από τους ιδιώτες επενδυτές, αλλά και το δημόσιο.

Τι λένε κορυφαίες ενεργειακές εταιρίες της χώρας 

Η Οικονομική Επιθεώρηση απευθύνθηκε σε κάποιες από τις κορυφαίες ενεργειακές εταιρείες της χώρας, ζητώντας από ηγετικά στελέχη τους να δώσουν το στίγμα των εξελίξεων αλλά και των επενδυτικών τους πλάνων στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης.

«Ο Όμιλος ΔΕΗ», αναφέρει ο κ. Κωνσταντίνος Μαύρος, διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, «βρίσκεται σε μία συνεχή πορεία πράσινου μετασχηματισμού, με στόχο να γίνει ο κορυφαίος παίκτης στην καθαρή ενέργεια στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, επιτυγχάνοντας μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα (Net Zero) μέχρι το 2040 και, ταυτόχρονα, μεγιστοποιώντας τον θετικό αντίκτυπο και τη διαμοιραζόμενη αξία στην κοινωνία, το περιβάλλον και την οικονομία».

Ως προς την παραγωγική δυνατότητα, o κ. Μαύρος τονίζει ότι «το 2026 η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ του Ομίλου ΔΕΗ θα διπλασιαστεί σε σχέση με σήμερα, φτάνοντας τα 8,9 GW». Αντίστοιχα, «σε τρία χρόνια, οι ΑΠΕ θα αποτελούν το 68% του συνόλου της εγκατεστημένης ισχύος του Ομίλου ΔΕΗ, μέσα από επενδύσεις και συνεργασίες σε Ελλάδα και Ρουμανία, καθώς και άλλες περιοχές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, μεταξύ των οποίων και η Βουλγαρία. Παράλληλα, προχωρά η στρατηγική απολιγνιτοποίησης και μέχρι το τέλος του 2026 θα έχουν αποσυρθεί όλες οι μονάδες λιγνίτη. Έτσι, το 2026 ο Όμιλος ΔΕΗ θα έχει 75% χαμηλότερες εκπομπές CO 2 σε σχέση με το 2019 και η παραγωγή ενέργειας θα γίνει πιο πράσινη, προερχόμενη κατά 54% από ΑΠΕ», τονίζει. 

«Οι επενδύσεις της Motor Oil, αλλά και των άλλων ενεργειακών ομίλων της χώρας, έχουν καταστήσει εδώ και δεκαετίες την Ελλάδα ενεργειακό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η χώρα διαθέτει την έκτη μεγαλύτερη βιομηχανία διύλισης στην Ευρώπη, εξαιρετικό δυναμικό για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, καθώς και σημαντικές δομές διακίνησης ενεργειακών προϊόντων», τονίζει ο Γιώργος Τριανταφύλλου, Γενικός Διευθυντής Στρατηγικής του Ομίλου Motor Oil. «Ήδη, το 2022, ανακοινώσαμε το επενδυτικό μας πρόγραμμα, ύψους 4 δισ. έως το 2030, με άξονες την κινητικότητα, τις ΑΠΕ, τα εναλλακτικά καύσιμα και την κυκλική οικονομία, αλλά και τις επενδύσεις στη διύλιση και το φυσικό αέριο», προσθέτει ο κ. Τριανταφύλλου.

Όπως υπογραμμίζει, «οι κρίσεις στην Ουκρανία αλλά και τη Μέση Ανατολή έχουν οδηγήσει σε αλλαγή παραδείγματος το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα και κατ’ επέκταση έχουν επηρεάσει και τη δική μας στρατηγική. Αποφάσεις για ενεργειακές επενδύσεις παίρνονται πλέον μέσα από ένα πρίσμα σημαντικού γεωπολιτικού ρίσκου, το ενδεχόμενο διαταραχής των γραμμών εφοδιασμού πρώτων υλών, και με ενισχυμένη προτεραιότητα στην ενεργειακή ασφάλεια». «Οι διασυνοριακές και μη σχέσεις των κρατών μεταβάλλονται. Οι ισορροπίες ισχύος αλλάζουν και προκύπτουν νέα δεδομένα ως προς την ενεργειακή αυτονομία κάθε χώρας. Οι μεταβολές αυτές είναι δεν είναι ήσσονος σημασίας. Ορίζουν το αύριο. Και γι’ αυτό, χρειάζονται την προσοχή μας», καταλήγει. 

Έντονη στροφή προς τις ΑΠΕ πραγματοποιεί και η HELLENiQ ENERGY, καθώς, οπως τονίζει χαρακτηριστικά ο κ. Βασίλης Τσάιτας, γενικός διευθυντής οικονομικών, η εταιρεία εφαρμόζει ένα ευρύ σχέδιο μετασχηματισμού, μέσα από το Πρόγραμμα «Vision 2025». 

«Η στρατηγική μας», τονίζει, «εστιάζει στην ενδυνάμωση των βασικών δραστηριοτήτων, τόσο στα συμβατικά όσο και στα εναλλακτικά καύσιμα, αλλά και στη δημιουργία ενός διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου με ανάπτυξη και σε άλλες μορφές ενέργειας, δίνοντας έμφαση στις Ανανεώσιμες Πηγές, καθώς και στη σταδιακή είσοδο σε νέες αγορές με πιο φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και υπηρεσίες».

«Ήδη αυτή τη στιγμή η εταιρεία διαθέτει εγκατεστημένη ισχύ 356 MW, ενώ το συνολικό μας χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ σε Ελλάδα και εξωτερικό, σε διάφορα στάδια ανάπτυξης, ξεπερνά τα 4,3 GW. Οι σχετικές επενδύσεις θα αυξηθούν σημαντικά, με το μεγαλύτερο μέρος να προορίζεται για την ενίσχυση της ανάπτυξης στον κλάδο παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές ενώ η εταιρεία δίνει έμφαση στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών καυσίμων (βιοκαύσιμα, συνθετικά καύσιμα, ηλεκτροκίνηση), στην ενεργειακή αυτονομία και εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος σε όλες τις δραστηριότητες», προσθέτει.