Η Σύνοδος Κορυφής των «27» στις 19 Δεκεμβρίου στις παγωμένες Βρυξέλλες ήταν η τελευταία του 2024, αλλά παράλληλα η πρώτη μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία της στην Κομισιόν και μπορεί να θεωρηθεί ως η εμπειρότερη, η πρώτη παρουσία του Αντόνιο Κόστα στην Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και – δευτερευόντως – της Κάγια Κάλας ως Ύπατης Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική προσέδωσαν το δικό τους χρώμα. Ο Κόστα δεν είναι βέβαια άγνωστος στους ηγέτες των «27», καθώς μέχρι και σχετικά πρόσφατα ήταν ένας εξ’ αυτών ως Πρωθυπουργός της Πορτογαλίας. Ευρωπαίοι διπλωμάτες εξήραν την καλή σχέση του Κόστα με τους πρώην ομολόγους του και την ικανότητά του να βρίσκει συμβιβασμούς. Αναμφίβολα δε αισθάνονται ανακουφισμένοι από την αναχώρηση του Σαρλ Μισέλ, την πενταετή θητεία του οποίου πολλοί θέλουν να ξεχάσουν.

Παρά το γεγονός ότι προηγήθηκε η συνάντηση των «27» με τους ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ έριχνε βαριά τη σκιά της, το μείζον ζήτημα των συνομιλιών δεν ήταν άλλο από το μέλλον του πολέμου στην Ουκρανία ενόψει και της επίσημης ανάληψης της Προεδρίας των Ηνωμένων Πολιτειών από τον Ντόναλντ Τραμπ. Σύμφωνα με όσους έχουν γνώση του παρασκηνίου, η συζήτηση για την Ουκρανία διήρκεσε πάνω από τέσσερις ώρες, χωρίς όμως να έχει και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το συμπέρασμα υπήρξε σκληρό, πλην αναπόφευκτο, και αυτός που το διατύπωσε καλύτερα ήταν ο συμμετέχων στη συνάντηση Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που ούτε λίγο ούτε πολύ παραδέχθηκε ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας για τις οποίες μιλούν οι Ευρωπαίοι δεν έχουν καμία σημασία αν στο «παιχνίδι» δεν βρίσκονται και οι Αμερικανοί.

Μία ημέρα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, τα φώτα είχαν πέσει στην κατοικία του νέου Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε. Εκεί, ο πρώην Πρωθυπουργός της Ολλανδίας είχε καλέσει σε δείπνο το προηγούμενο βράδυ, στις 18 Δεκεμβρίου, όλους τους κομβικούς παίκτες του Ουκρανικού σε μία συζήτηση για τα μελλοντικά σενάρια. Ο Ρούτε θεωρείται από εκείνους που προσπαθούν να διαβάσουν τη σκέψη του Ντόναλντ Τραμπ και των στενών συνεργατών του σε θέματα εθνικής ασφαλείας – ακολουθώντας το πρότυπο του «ψιθυριστή» (whisperer), προσωνύμιο που είχε αποκτήσει ο προκάτοχός του Γενς Στόλτεμπεργκ κατά την προηγούμενη θητεία Τραμπ.

Ωστόσο, το χάσμα κατέστη και εκεί εμφανές. Η δημόσια ρητορική παραμένει πολύ ισχυρή, ακολουθώντας το μοτίβο ότι η υποστήριξη θα συνεχιστεί «για όσο χρειαστεί». Τα κονδύλια που θα απαιτηθεί να καταβάλλουν οι Ευρωπαίοι αν ο πόλεμος συνεχιστεί επί μακρό χρονικό διάστημα (κυρίως πέραν του 2025) προδιαγράφονται κολοσσιαία προκειμένου η Ουκρανία να στηριχθεί οικονομικά και στρατιωτικά. Το δε επιχείρημα που κατά καιρούς επαναφέρουν στο τραπέζι κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, για να κατασχεθούν ρωσικά ομόλογα ύψους άνω των 250 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν παγώσει δημιουργεί έντονους πονοκεφάλους σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία. Παράλληλα, το ενδεχόμενο μίας αμερικανικής απαγκίστρωσης θα επιβαρύνει και πολιτικά την ευρωπαϊκή δέσμευση υπέρ του Κιέβου.
Στο παρασκήνιο, οι συζητήσεις για τη διασφάλιση ότι η οικονομική στήριξη της Ουκρανίας θα συνεχιστεί είναι βέβαια πολύ ανεπτυγμένες. Στο μίγμα των ιδεών έχουν μπει σενάρια όπως η αξιοποίηση των αδιάθετων κεφαλαίων του προγράμματος Next Generation EU (που «γεννήθηκε» από την ανάγκη ανάσχεσης των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού), η ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) – που όμως περιορίζεται στα μέλη της ευρωζώνης – , ακόμη και μία μικρή (ύψους 20 δισεκατομμυρίων ευρώ) έκδοση ομολόγων για την άμυνα (ιδέα του Επιτρόπου Αμύνης Άντριους Κουμπίλιους), ή και η σύσταση ενός ειδικού χρηματοδοτικού οχήματος (special purpose vehicle) χρηματοοικονομικού χαρακτήρα.

Ο χρόνος όμως τρέχει και η κυβέρνηση του Κιέβου πιέζει όχι μόνο για οικονομική βοήθεια αλλά για διεύρυνση της δυτικής ομπρέλας ασφαλείας. Ο Ζελένσκι εκτιμά ότι η μόνη ουσιαστική λύση για την παροχή στιβαρών εγγυήσεων ασφαλείας στη χώρα του είναι η επίσημη πρόσκληση και η πλήρης ένταξη στο ΝΑΤΟ. Αυτό είναι ένα σενάριο που εξακολουθεί να διχάζει τη Δύση. Στη δε προσπάθειά του να πείσει (ή και να εκβιάσει) τους Ευρωπαίους, ο Ουκρανός Πρόεδρος χρησιμοποιεί μία ενίοτε «τραβηγμένη» γλώσσα, κατηγορώντας ευθέως ξένους ηγέτες, όπως έπραξε πρόσφατα με τον απερχόμενο Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς ή όπως είχε κάνει παλαιότερα στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ μεμφόμενος τους ίδιους τους Αμερικανούς. Μία ουκρανική ένταξη θα ήταν εφικτή υπό το παλαιότερο γερμανικό μοντέλο (σ.σ. θα αφορά σε όλη την ουκρανική επικράτεια αλλά θα εφαρμοστεί αρχικώς de facto μόνο στα ελεύθερα εδάφη). Φαίνεται όμως ότι ο «φάκελος Ουκρανία και ΝΑΤΟ» θα αποτελέσει ένα από τα διαπραγματευτικά χαρτιά σε πιθανές συνομιλίες για εκεχειρία επί προεδρίας Τραμπ.