Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023, λίγο μετά τις 23:20, άρχισαν να καταφτάνουν οι πρώτες συγκεχυμένες πληροφορίες στα newsroom μεγάλων εφημερίδων για «εκτροχιασμό» τρένου στα Τέμπη. Μερικά λεπτά αργότερα έγινε σαφές πως δεν ήταν εκτροχιασμός, αλλά σύγκρουση δύο τρένων, μιας εμπορικής αμαξοστοιχίας και μιας επιβατικής που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Εκφράστηκαν οι πρώτοι φόβοι για τραυματίες, αλλά κανείς δεν ήθελε να σκεφτεί την πιθανότητα νεκρών, παρότι όλοι υποπτεύονταν πως ήταν σενάριο πολύ πιθανό.

Η εικόνα παρέμεινε θολή για περίπου μισή ώρα ακόμη, μέχρι να φτάσουν στο σημείο και να δώσουν αναφορά οι πρώτες δυνάμεις ανταπόκρισης, που αντίκρισαν τα κατεστραμμένα βαγόνια και τις φλόγες. Οι ελπίδες αμέσως διαλύθηκαν και έγινε σε όλους ξεκάθαρο πως επρόκειτο για δυστύχημα.

Για περισσότερο από δέκα λεπτά, τα δύο τρένα κινούνταν στην ίδια γραμμή χωρίς κανένας σταθμάρχης ή μηχανοδηγός να αντιληφθεί τον κίνδυνο. Το δίκτυο λειτουργούσε με όρους, τεχνολογίες και μεθόδους του 1960, με έναν σταθμάρχη που είχε προσληφθεί κατά παρέκκλιση των κανονισμών για το ηλικιακό όριο και με απόντες πιο έμπειρους που όφειλαν να είναι στις θέσεις τους. Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο τότε υπουργός Μεταφορών Κώστας Αχ. Καραμανλής, διαβεβαίωνε από τα έδρανα της Βουλής την αντιπολίτευση και τον ελληνικό λαό πως οι σιδηρόδρομοι είναι ασφαλείς, χαρακτηρίζοντας «ντροπή» τις προειδοποιήσεις των πολιτικών του αντιπάλων που μετέφεραν ανησυχίες συνδικαλιστών.

Από τη σύγκρουση εκείνης της νύχτας, έχασαν τη ζωή τους 57 επιβάτες της αμαξοστοιχίας Intercity 62 , στην πλειονότητά τους νέοι και νέες, φοιτητές ενώ ακόμη 81 άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά. Ήταν και παραμένει η χειρότερη σιδηροδρομική τραγωδία στην ιστορία της Ελλάδας.

Η υπόθεση προκάλεσε μαζικές αντιδράσεις και απαίτηση για απόδοση ευθυνών τόσο από τους άμεσα ενδιαφερόμενους – επιβάτες και συγγενείς θυμάτων – όσο και από μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας που συντάχθηκε στο πλευρό των συγγενών σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και εκδηλώσεις μνήμης. Αντίστοιχα φορτισμένο ήταν το κλίμα και στο εσωτερικό της Βουλής. Ο Κ. Καραμανλής παραιτήθηκε, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να σημειώνει πως ο υπουργός ανέλαβε την πολιτική ευθύνη, διαβεβαιώνοντας πως θα αποδοθούν ευθύνες. Ο κ. Καραμανλής ήταν ξανά υποψήφιος με τη Ν.Δ. στις επόμενες εκλογές, και επανεξελέγη βουλευτής, γεγονός που επικρίθηκε από εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και άλλες παρατάξεις.

Η Επιτροπή που συστάθηκε στη Βουλή, στην οποία είχαν την λειτουργική πλειοψηφία οι βουλευτές της κυβέρνησης, κατηγορήθηκε από την αντιπολίτευση ως «διαδικαστική» και ελλιπής αφού, όπως σημείωσαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, δεν κλήθηκαν βασικοί μάρτυρες που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν τόσο στη «φωτογραφία της στιγμής» όσο και στην σκιαγράφηση της «μεγάλης εικόνας» για τις διαχρονικές παθογένειες, τις καθυστερήσεις και τα λάθη, σε ό,τι αφορά την εγκατάσταση του συστήματος τηλεδιοίκησης που, αν είχε τοποθετηθεί και λειτουργήσει, το δυστύχημα θα είχε πιθανότατα αποφευχθεί σύμφωνα με ειδικούς.

Κομβικό σημείο στο δημόσιο διάλογο υπήρξε πρόσφατη συνέντευξη του πρωθυπουργού, όπου αναγνώρισε πως η εν λόγω Επιτροπή δεν ήταν «η καλύτερη στιγμή της Βουλής» όπως σχολίασε, και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μεταφοράς παράνομου φορτίου στην εμπορική αμαξοστοιχία.

Στα τέλη Ιανουαρίου του 2025, ηχητικά ντοκουμέντα με τις τελευταίες στιγμές ορισμένων θυμάτων των Τεμπών, διέρρευσαν από τη δικογραφία προκαλώντας νέο κύμα αντιδράσεων που οδήγησαν σε μία μαζική συγκέντρωση στο Σύνταγμα. Το ζήτημα συντηρήθηκε στην επικαιρότητα την οποία μάλιστα σχεδόν μονοπώλησε και, χθες, μία ημέρα πριν τις σημερινές, μαζικές συγκεντρώσεις σε πολλές πόλεις της Αθήνας και του εξωτερικού,  ο Εθνικός Οργανισμός Διερεύνησης Αεροπορικών & Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών παρουσίασε το πολυαναμενόμενο πόρισμα της διερεύνησης του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος, με αναλύσεις στοιχείων για τα αίτια της σύγκρουσης, τα οποία αποδίδονται τόσο σε ανθρώπινα λάθη και οργανωτικά και υλικοτεχνικά προβλήματα, όσο και σε χρόνια προβλήματα του σιδηροδρομικού δικτύου. Ειδικότερα, επισημαίνονται ελλείψεις στη συντήρηση, καθυστερήσεις στην εφαρμογή συστημάτων ασφαλείας και ανεπάρκειες στον έλεγχο των δρομολογίων. Επιπλέον, γίνεται αναφορά σε πιθανή άγνωστη ουσία που ενδεχομένως προκάλεσε την ανεξήγητη – με βάση τα νόμιμα φορτία που έχουν καταγραφεί – πυρόσφαιρα που σάρωσε τα πρώτα βαγόνια.

Εκτός από τους άμεσα αιτιώδεις παράγοντες πάντως, οι ειδικοί εστιάσαν με την ίδια σαφήνεια και στους υποκείμενους παράγοντες όπως η έλλειψη επενδύσεων, οργάνωσης και προσωπικού που κατέστησαν τους ελληνικούς σιδηροδρόμους επικίνδυνους.

Εξίσου μεγάλη σημασία επομένως δόθηκε και  σε όσα πρέπει να γίνουν, όσα ακόμα εκκρεμούν, με τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ να προχωρά σε 17 συστάσεις ασφαλείας προς τους εμπλεκόμενους φορείς. «Εάν βρισκόμασταν στη Γερμανία ή στην Ιαπωνία δεν θα χρειαζόταν να κάνουμε 17 συστάσεις ασφαλείας», σχολίασε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της επιτροπής κ. Χρήστος Παπαδημητρίου.

Ο ΟΣΕ καλείται «να κατανοήσει καλύτερα τους κινδύνους που σχετίζονται με την πραγματικότητα της λειτουργίας του τρέχοντος σιδηροδρομικού συστήματος» και να βελτιώσει τις μεθόδους ελέγχου. Μεταξύ άλλων, ζητά να γίνεται τακτική αξιολόγηση του προσωπικού τόσο από τον ΟΣΕ όσο και από τη Hellenic Train.

Πότε θα αλλάξει η εικόνα για τους ελληνικούς σιδηροδρόμους, πώς μπορεί να εκριζωθεί η αδράνεια των κρίσιμων για τη ζωή και την ασφάλεια των πολιτών υπηρεσιών και πότε θα αποδοθεί Δικαιοσύνη με την τιμωρία όσων εμπλέκονται στο προαναγγελθέν δυστύχημα; Δύο χρόνια μετά την υποχρεωτική στάση στα Τέμπη πολλοί φοβούνται ακόμα να ανέβουν στο τρένο, και από ό,τι φαίνεται όχι αδικαιολόγητα.