Ποια είναι η γεωπολιτική «ανάγνωση» του 2025; Με τον κόσμο να περνάει κρίσεις στην Ασία και την Ευρώπη, και τον πόλεμο να μαίνεται στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, η Οικονομική Επιθεώρηση απευθύνθηκε στον διακεκριμένο γεωστρατηγικό αναλυτή και πρόεδρο του ομίλου Killowen, δρα Χάρλαν Ούλμαν. 

Eμπνευστής του στρατηγικού δόγματος «σοκ και δέος», δηλαδή της ταχείας στρατιωτικής και ψυχολογικής κυριαρχίας στο πεδίο της μάχης, ο Ούλμαν παρέχει μια εμπεριστατωμένη ανάλυση του γεωπολιτικού τοπίου για το επόμενο έτος, με έμφαση στον πόλεμο στην Ουκρανία και τις προθέσεις του Ρώσου προέδρου Πούτιν, τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τη διαφαινόμενη αναδιάταξη των γεωπολιτικών ισορροπιών στην περιοχή, ενώ τέλος εμβαθύνει στον Ινδο-Ειρηνικό και εξηγεί ότι οι κινήσεις του οικονομικού ανταγωνισμού ΗΠΑ-Ρωσίας μπορεί να ωθήσουν την Κίνα να επέμβει στρατιωτικά στην Ταϊβάν.

Ουκρανία και Ρωσία 

Με τον πρόεδρο Ζελένσκι να φαίνεται να προσέρχεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ζητώντας την προστασία των ουκρανικών εδαφών που ελέγχονται από το Κίεβο υπό την ομπρέλα του ΝΑΤΟ, πιστεύετε ότι εισερχόμαστε στην τελική φάση του πολέμου, δηλαδή στη διαπραγμάτευση των όρων για τον τερματισμό του πολέμου;

Με το ποσοστό δημοτικότητας του Ζελένσκι να έχει πέσει κάτω από 25%, σε κάποιο στάδιο θα υπάρξει διαπραγμάτευση για τη λήξη του πολέμου. Η εκτίμησή μου είναι ότι πιθανότατα αυτό θα λάβει χώρα μέχρι την άνοιξη, καθώς δεν νομίζω ότι ο Πούτιν είναι διατεθειμένος να διαπραγματευτεί με τον Μπάιντεν, και πραγματικά νομίζω ότι θα προτιμούσε να διαπραγματευτεί με τον Ντόναλντ Τραμπ. 

Ωστόσο, η ανησυχία μου για τη διαπραγμάτευση με τον Τραμπ είναι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι πολύ πιθανό να αφήσει τον Ζελένσκι και την Ουκρανία να διαπραγματευτούν μια συμφωνία κατά το πρότυπο της κορεατικής γραμμής οριοθέτησης στον 38ο παράλληλο.

Ακόμη, νομίζω ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ αυτή τη στιγμή είναι αδύνατη. Επίσης, η ιδέα της επιστροφής των πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία είναι παράλογη, και νομίζω ότι θα δούμε μια διαπραγμάτευση πιθανότατα όχι αργότερα από την άνοιξη. Ωστόσο, όπως είπα, φοβάμαι ότι οι όροι δεν θα είναι ευνοϊκοί για την Ουκρανία. Ελπίζω να κάνω λάθος, αλλά εκεί φαίνεται ότι βρίσκεται η κατάσταση, διότι υπάρχει μια συζήτηση που πρέπει να γίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες, για το αν αξίζει τον κόπο να πάμε σε πόλεμο για την Ουκρανία ή για την Ταϊβάν. 

Η απάντησή μου είναι ναι, αλλά πρόκειται για μια συζήτηση που πρέπει να γίνει, και για σχεδόν εκατό χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν συχνά μια θέση απομονωτισμού και η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να το φέρει αυτό στο προσκήνιο, ότι δηλαδή θέλουμε πράγματι να έχουμε λιγότερη επιρροή στο εξωτερικό.

Με τον πρόεδρο Πούτιν να έχει εδαφικά κέρδη από τον πόλεμο, παρά τις απώλειες, πιστεύετε ότι θα δεχτεί κατάπαυση του πυρός; Αν ναι, υπό ποιους όρους, και δεύτερον, μπορεί το «πνεύμα της νίκης» να οδηγήσει τον Πούτιν στον επανεξοπλισμό και ενδεχομένως σε νέα επίθεση σε τρίτες χώρες, για παράδειγμα στην Εσθονία, στη Φινλανδία ή ακόμη και στη Μολδαβία;

Ο Πούτιν δεν είναι τόσο ανόητος ώστε να σκεφτεί να επιτεθεί στο ΝΑΤΟ από άποψη στρατιωτικών δυνατοτήτων, με την εξαίρεση των πυρηνικών όπλων, διότι εκεί είναι που έχει το μοναδικό πλεονέκτημα, δηλαδή στα τακτικά πυρηνικά όπλα. Αυτή τη στιγμή, η στρατιωτική ικανότητα του Πούτιν έχει εξαντληθεί και θα έπρεπε να εισβάλει στη Δύση χρησιμοποιώντας τους «προσκόπους» του. Έτσι, δεν βλέπω τη ρωσική απειλή για το ΝΑΤΟ ως πραγματικά σοβαρή.

Ωστόσο, το πρόβλημα −και πρέπει να προετοιμαστούμε γι’ αυτό−, είναι τι θα συμβεί στην Ουκρανία, στη Γεωργία και τη Μολδαβία, αν όντως στραφούν περισσότερο προς τους Ρώσους. Αυτό το γεγονός δεν θα το θεωρούσα πραγματικά κρίση, αλλά ως μια ευκαιρία να αναζωογονηθεί το ΝΑΤΟ. Και το πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν είμαι τόσο σίγουρος ότι ο Τραμπ είναι διατεθειμένος να το κάνει. 

Έτσι, θα μπορούσαμε να δούμε τους εαυτούς μας σε ένα στρατηγικό ναδίρ, καθώς με τον Τραμπ επικεφαλής θα έλεγα ότι μπορεί να δούμε πολλές από τις τελευταίες πέντε ή έξι δεκαετίες στρατηγικής σκέψης να πηγαίνουν χαμένες.

Μέση Ανατολή

Περνώντας στη Μέση Ανατολή, πρόσφατα η τρομοκρατική ομάδα Hayat Tahrir al-Sham κατέλαβε μέρος από το Χαλέπι στη Συρία. Με το περιοδικό Economist να βλέπει το Ιράκ ως το επόμενο πεδίο μάχης και τη Συρία να εισέρχεται σε μια νέα περίοδο πολέμου, πιστεύετε ότι οδεύουμε προς μια «νέα εποχή» πολέμων στη Μέση Ανατολή;

Νομίζω ότι η Συρία θα μπορούσε να είναι το «θερμό σημείο» (hotspot) του 2025. Η ανάγνωσή μου είναι ότι η αντιπολίτευση είναι πολύ ισχυρότερη από ό,τι φαίνεται και αν η αντιπολίτευση είναι ισχυρή, αυτό σημαίνει ότι ο Άσαντ είναι αδύναμος. 

Επίσης, η Ρωσία, η Χεζμπολάχ και το Ιράν έχουν αποδυναμωθεί σημαντικά, και η Ρωσία δεν μπορεί να παρέχει τη βοήθεια που παρείχε κάποτε, παρόλο που χρησιμοποιεί την αεροπορία της για να βομβαρδίζει τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι, αν ο Άσαντ φύγει, θα γίνει όπως στη Λιβύη το 2011, όταν η Δύση πήγε να απελευθερώσει τη Βεγγάζη από μία ανύπαρκτη απειλή, γεγονός που οδήγησε στον θάνατο του Καντάφι και τη Λιβύη σε εμφύλιο πόλεμο. Οπότε αν συμβεί αυτό, ποιος θα κυβερνήσει; Οι Αμερικανοί θεωρούν τον Άσαντ τρομοκρατική απειλή και έτσι μπορώ να δω τη Συρία να γίνεται ένα πολύ επικίνδυνο «θερμό σημείο» αν η αντιπολίτευση καταφέρει να τον ανατρέψει. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια πραγματική κρίση, αλλά δεν θέλουμε να δούμε τη Συρία να μετατρέπεται σε ένα πεδίο εμφυλίου πολέμου τύπου Λιβάνου.

Όλο αυτό το κόκκινο φεύγει και στη θέση του μπαίνει το εξής: 

Η Δαμασκός έπεσε στα χέρια της συριακής αντιπολίτευσης, ενώ ο κρατικός στρατός του Άσαντ κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Ποια είναι η επόμενη μέρα για τη Συρία υπό τον τζιχαντιστή ηγέτη Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι και πώς προβλέπετε να κινηθούν οι παγκόσμιοι παίκτες ΗΠΑ-Ρωσία;

Η ταχύτητα με την οποία κατέρρευσε το καθεστώς Άσαντ δεν διαφέρει από αυτό που συνέβη στο Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση του ΝΑΤΟ και των Αμερικανών, αλλά το βασικό ερώτημα είναι ποιος θα κυβερνήσει στη Συρία. Η νέα ηγεσία δίνει υποσχέσεις ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει μια «δημοκρατική» κυβέρνηση, αλλά η ανησυχία μου είναι ότι η Συρία θα μπορούσε να παραμείνει ακυβέρνητη και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάτι σαν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν, που θα μπορούσε να είναι φονταμενταλιστική, ή ακόμα και σε χάος με μάχες μεταξύ των διαφόρων ηγετικών ομάδων. Δεν το ξέρουμε αυτό, αλλά σκεφτείτε τι συνέβη στη Λιβύη το 2011, όταν ο «συνασπισμός των προθύμων» μπήκε για να αποτρέψει τη σφαγή του λαού της Βεγγάζης από το καθεστώς Καντάφι, και όταν ο Καντάφι σκοτώθηκε η Λιβύη έπεσε στο χάος.

Το ερώτημα λοιπόν εδώ είναι αν η Συρία θα είναι κυβερνήσιμη ή όχι. Αν δεν είναι, βρίσκεται στο κέντρο της Μέσης Ανατολής, η οποία είναι επισφαλής και συγκεντρώνει όλες τις διάφορες αντιμαχόμενες παρατάξεις από το Ιράν μέχρι το Ισραήλ, και θα μπορούσε να είναι ένας εφιάλτης. Και το ερώτημα που έχω είναι ποιος θα είναι σε θέση να παρακολουθεί την έκβαση των όσων συμβαίνουν στη Συρία. Φοβάμαι ότι η Ρωσία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Τουρκία, η Κίνα, το Ιράν και οι εξωτερικές δυνάμεις θα είναι αρκετά περιορισμένες και το εφιαλτικό σενάριο είναι ότι θα επικρατήσει το χάος. Δεν θέλω να ακουστώ πολύ απαισιόδοξος, αλλά μετά την ταχεία πτώση του Άσαντ, κανείς δεν έχει δώσει πραγματικά μεγάλη προσοχή στη διακυβέρνηση. Ως εκ τούτου, η Συρία θα μπορούσε να είναι το «θερμό σημείο» του 2025. Και το γεγονός ότι έχουμε βάλει τον ηγέτη της Hayat Tahrir al-Sham στον κατάλογο των τρομοκρατών καθιστά πολύ δύσκολο το ενδεχόμενο να γίνει ηγέτης της χώρας αυτής, καθώς πώς μπορείς να διαπραγματευτείς με κάποιον που έχεις χαρακτηρίσει τρομοκράτη;

Από την εμπειρία σας, έχετε δει ποτέ έναν τζιχαντιστή ηγέτη να σχηματίζει μια «δημοκρατική» κυβέρνηση;

Όχι. Είχαμε μεγάλες ελπίδες μετά την Αραβική Άνοιξη και δεν λειτούργησε. Πρέπει να γνωρίζετε ότι ο Αλ-Γκολάνι έχει ένα ενδιαφέρον υπόβαθρο. Ήταν ευθυγραμμισμένος με μερικούς από τους χειρότερους τρομοκράτες στο Ιράκ και πέρασε 4-5 χρόνια στη φυλακή, ενώ είναι επικηρυγμένος από τις ΗΠΑ.

Πιστεύετε ότι η Ρωσία θα αντιδράσει, διότι χάνει τα πλεονεκτήματα και τα συμφέροντά της στην περιοχή;

Η Ρωσία είναι τόσο βαθιά και υπερβολικά αφοσιωμένη στην Ουκρανία, που δεν μπορεί να κάνει ουσιαστικά τίποτα τώρα. Ωστόσο, αν θα παραμείνει στην περιοχή έχοντας «κακές» εγκαταστάσεις στην Ταρτούς και αλλού μένει να το δούμε. Υποθέτω ότι οι Ρώσοι θα εκκενώσουν ή τουλάχιστον θα μεταφέρουν τα περισσότερα από τα στρατεύματά τους από τη Συρία, αλλά φαίνεται ότι η Ρωσία παίζει ένα εξαιρετικά αδύναμο χαρτί εδώ. Και έτσι νομίζω ότι η αντίδρασή της θα είναι κάπως μετριοπαθής, και ενδεχομένως να σώσει όσο το δυνατόν περισσότερο από την εικόνα της ελπίζοντας να διατηρήσει τουλάχιστον την πρόσβαση στο λιμάνι της Ταρτούς και στη Μεσόγειο. Αλλά, στρατηγικά, αν παραμείνει εκτός, αυτό θα είναι ένα τεράστιο πρόβλημα.

Μιλώντας για μια «νέα εποχή», πιστεύετε ότι οι στρατιωτικές επιλογές του Νετανιάχου, ειδικά στον Λίβανο, προωθούν την αναδιάταξη της Μέσης Ανατολής;

Ο Νετανιάχου είναι απολύτως μέρος αυτού, αλλά δεν είναι μόνο αυτός. Η αναδιάταξη ξεκίνησε πραγματικά με τις Συμφωνίες του Αβραάμ, που αναλήφθηκαν επί κυβέρνησης Τραμπ με τις καλύτερες προθέσεις, αλλά καθώς η Σαουδική Αραβία πλησίαζε το Ισραήλ, η Χεζμπολάχ, η Χαμάς και το Ιράν ανησυχούσαν πάρα πολύ. Και έτσι νομίζω ότι οι Συμφωνίες του Αβραάμ αποτέλεσαν κατά τραγική ειρωνεία τη βάση για την 7η Οκτωβρίου και την επίθεση της Χαμάς. 

Έτσι αυτή είναι μια κατάσταση όπου η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και το Ιράν είναι σίγουρα υπεύθυνοι, αλλά πιστεύω ότι και ο Νετανιάχου αντέδρασε υπερβολικά. Εκ των υστέρων, αν είχαμε αφήσει τον Νετανιάχου να ξεσαλώσει ακόμα περισσότερο, θα είχε οδηγήσει σε πολλές ανθρωπιστικές κρίσεις ακόμα χειρότερες από τις σημερινές, και ίσως ο πόλεμος στη Γάζα να μην τελείωνε. 

Ωστόσο, αυτό που συμβαίνει στη Γάζα συνδυάζεται και με αυτό που συμβαίνει στη Συρία. Και, ειλικρινά, υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν οι Αμερικανοί είχαν πολύ λίγο έλεγχο της «μόχλευσης», διότι, τελικά, ο Νετανιάχου εξακολουθεί να είναι επικεφαλής της χώρας του εν μέσω πολέμου. Aν δεν ήμαστε διατεθειμένοι να αναλάβουμε πιο σοβαρή δράση στην παρακράτηση στρατιωτικού εξοπλισμού, όπως και έγινε, ο Νετανιάχου θα ήλεγχε πραγματικά τα γεγονότα.

Με παραστρατιωτικές και τρομοκρατικές οργανώσεις να ελέγχουν μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής, πιστεύετε ότι η απόφαση του Ισραήλ να στοχοποιήσει την ηγεσία της Χαμάς και της Χεζμπολάχ ήταν σωστή; Αν ναι, θα έπρεπε ένας δυτικός συνασπισμός να στοχεύει την ηγεσία των τρομοκρατικών οργανώσεων εν τη γενέσει τους;

Απολύτως! Προσπαθούμε να το κάνουμε αυτό από την 11η Σεπτεμβρίου. Θυμηθείτε, ξοδέψαμε πάρα πολύ χρόνο και χρήμα για να κυνηγήσουμε τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Αν ρίξετε μια ματιά στη στόχευση υπό την κυβέρνηση Τραμπ βγάλαμε από τη μέση τον Κασέμ Σουλεϊμανί, ο οποίος ήταν ο επικεφαλής της Δύναμης Κουντς στο Ιράκ, παρόλο που είναι Ιρανός. Επομένως, η στόχευση της ηγεσίας είναι το απόλυτο κλειδί και νομίζω ότι οι Ισραηλινοί έχουν κάνει αρκετά καλή δουλειά, και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Χεζμπολάχ υπέγραψε εκεχειρία. Θα δούμε τι θα συμβεί τελικώς με τη Χαμάς.

Με το Ισραήλ να έρχεται σε άμεση αντιπαράθεση με το Ιράν και τους πληρεξούσιούς του, πιστεύετε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χάσει μέρος της δυναμικής και της αποτρεπτικής τους ισχύος στη Μέση Ανατολή;

Νομίζω ότι η αμερικανική επιρροή, ευρύτερα, στη Μέση Ανατολή θα είναι πολύ περιορισμένη, με την έννοια ότι οι χώρες της περιοχής είναι πραγματικά υπεύθυνες. Αυτό ισχύει και για τη Ρωσία. Επομένως, οι εν λόγω χώρες της περιοχής θα κάνουν ό,τι θέλουν και νομίζω ότι οι εξωτερικές δυνάμεις έχουν πολύ πιο περιορισμένη επιρροή, και αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Το ζητούμενο είναι, και το βλέπουμε στους Χούθι, ότι έχουν πρόσβαση σε πολύ σύγχρονη τεχνολογία και δεν θεωρώ ότι είναι πολύ έξυπνη ιδέα να εισβάλουμε στην Υεμένη.

Ο Τραμπ αναλαμβάνει τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου. Τι ρόλο πιστεύετε ότι θα διαδραματίσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στη διαμεσολάβηση ή στην υποστήριξη της επίλυσης της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς;

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, νομίζω ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα δώσει στον Μπενιαμίν Νετανιάχου «λευκή επιταγή», μια carte blanche να κάνει ό,τι θέλει, και θα του παρέχει ακόμη περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό. Το γεγονός ότι όρισε ως πρεσβευτή του στο Ισραήλ τον πρώην κυβερνήτη του Αρκάνσας, Μάικ Χάκαμπι, φανερώνει αυτή τη διάθεση. 

Επιπρόσθετα, νομίζω ότι ο Τραμπ θα προσπαθήσει να έρθει σε κάποιου είδους συμφωνία μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ, και αυτό μπορεί να αποτελέσει έναν περιοριστικό παράγοντα στην ανάγκη να υπάρξει κάποιου είδους απάντηση για τον τερματισμό του πολέμου με τη Χαμάς και για διαπραγμάτευση με τους Παλαιστινίους για ένα τρίτο κράτος. Ελπίζω ότι οι Σαουδάραβες θα έχουν αρκετή επιρροή για να επηρεάσουν τον κ. Τραμπ και θα χρειαστεί πραγματικά προσεκτική διπλωματία. Επομένως, θα δούμε αν ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο είναι σε θέση να το κάνει αυτό.

Κίνα και Ινδο-Ειρηνικός 

Η Κίνα είναι πρωταρχικός στόχος στην ατζέντα του Τραμπ, κυρίως στους «εμπορικούς» πολέμους. Πιστεύετε ότι αυτή η αντιπαλότητα θα οδηγήσει σύντομα σε στρατιωτική κλιμάκωση στον Ινδο-Ειρηνικό ή πιστεύετε ότι η Κίνα αποτελεί απειλή για το μέλλον;

Όχι. Πρώτα απ’ όλα γνωρίζουμε ότι ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει δώσει εντολή στον στρατό του, τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (PLA), να είναι έτοιμος να εισβάλει στην Ταϊβάν έως το 2027. Νομίζω ότι αυτό που δεν καταλαβαίνει ο κόσμος είναι ότι, αν υπάρξει μια ολοκληρωμένη εισβολή στην Ταϊβάν, αυτό θα χρειαστεί, αν χρησιμοποιήσουμε την ιστορία και την εισβολή στη Νορμανδία το 1944 ή την Οκινάουα το 1945, χιλιάδες πλοία και μικρά σκάφη, καθώς και εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες. Η Κίνα δεν έχει τη δυνατότητα να το κάνει αυτό και δεν θα το κάνει. Οπότε θα χρησιμοποιήσει άλλα μέσα, για παράδειγμα την αλλαγή του καθεστώτος από το εσωτερικό, έναν αποκλεισμό ή άλλα οικονομικά εργαλεία.

Τώρα, αν ο Τραμπ επιβάλει πραγματικά δασμούς στην Κίνα, νομίζω ότι ο πρόεδρος Σι θα μπορούσε να το δει αυτό ως μια ευκαιρία για να πει: «Εντάξει, νομίζω ότι θα κάνω μια κίνηση στην Ταϊβάν, θα επιβάλω κάποιο είδος οικονομικού αποκλεισμού και θα ασκήσω πολύ μεγαλύτερη πίεση στη χώρα, αν πρόκειται να μου επιβάλετε δασμούς». Έτσι, υπό αυτές τις συνθήκες, νομίζω ότι οι δασμοί θα μπορούσαν να έχουν ως ακούσια συνέπεια την αύξηση της έντασης και της πιθανότητας η Κίνα να κάνει μια στρατιωτική εισβολή πλήρους κλίμακας και να προσπαθήσει να καταλάβει την Ταϊβάν διά παντός. Και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πραγματική κλιμάκωση.

Οπότε τι εμποδίζει σήμερα την Κίνα να εμπλακεί σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ταϊβάν ή αλλού;

Εμπλέκεται σε οιονεί στρατιωτικές επιχειρήσεις με τους Φιλιππινέζους στους διάφορους υφάλους και τα μικρά σημεία στις θάλασσες της Νότιας Κίνας. Στην περίπτωση της Ταϊβάν, όπως είπα, δεν έχει τη δυνατότητα. Θα μπορούσε να την καταστρέψει με αεροπορικές επιθέσεις, βομβαρδισμούς και ούτω καθεξής, αλλά μην ξεχνάτε ότι η Ταϊβάν είναι σκληρό καρύδι, κάτι σαν τη Νορβηγία, και θα χρειαστούν τεράστιες στρατιωτικές δυνάμεις από την άποψη των πλοίων και του ανθρώπινου δυναμικού. Μην ξεχνάτε ότι τα στενά της Ταϊβάν είναι πλάτους 100 μιλίων και αυτό είναι πολύ χειρότερο από τα 27 μίλια που χώριζαν την Αγγλία από τη Νορμανδία το 1944.

Το αβέβαιο 2025

Τι περιμένετε και ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας για το 2025;

Αν ο Τραμπ κάνει αυτά που λέει, και εννοεί αυτά που λέει και υιοθετήσει αυτές τις ακραίες απόψεις, όπως να μεταρρυθμίσει την κυβέρνηση και να «αποξηράνει» τον λεγόμενο «βάλτο» της δημόσιας διοίκησης, αυτό θα ήταν μια καταστροφή. Τώρα, αν υποθέσουμε ότι θα έχουμε μαζικές αλλαγές, αυτό θα οδηγήσει σε χάος. Και θα οδηγήσει σε μια κυβέρνηση που θα καταρρεύσει, είτε επειδή δεν θα μπορεί να ανεχθεί αυτό το μέγεθος της μαζικής αλλαγής, είτε επειδή το Κογκρέσο δεν θα μπορεί να συμφωνήσει. 

Θυμηθείτε ότι οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν ένα πολύ μικρό περιθώριο στη Βουλή και στη Γερουσία, και θα χρειαστούν μόνο τέσσερις Ρεπουμπλικάνοι να «περάσουν» απέναντι. Τώρα, πηγαίνετε ένα βήμα παραπέρα. Ας υποθέσουμε ότι ο Τραμπ θέλει πραγματικά να επιβάλει δασμούς, όχι ως διαπραγματευτικό εργαλείο, αλλά επειδή πιστεύει ότι μπορεί να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα και το χρέος από τους δασμούς. Πώς μπορείς να επιβάλεις δασμούς, για παράδειγμα, σε εμπορικές συναλλαγές ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, όταν έχεις ήδη ένα δημόσιο χρέος 36 ή 37 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και σχεδόν 2 τρισεκατομμύρια δολάρια έλλειμμα στον προϋπολογισμό σου κάθε χρόνο; 

Αυτό δεν θα λειτουργήσει και θα οδηγήσει στην επιβολή δασμών εναντίον μας. Θυμηθείτε, στη δεκαετία του 1930, η νομοθεσία Smoot-Hawley και οι δασμοί που εφαρμόστηκαν συνέβαλαν στην έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης και στη συνέχισή της. Αν λοιπόν ο Τραμπ αποφασίσει να εφαρμόσει τους δασμούς ως μέσο όχι διαπραγμάτευσης, αλλά επειδή πιστεύει ότι θα αυξήσει τα χρήματα, αυτό είναι μία φαντασίωση και θα οδηγήσει σε κρίση. 

Δεύτερον, όσον αφορά τη μετανάστευση, αν δεν κυνηγήσει τα «εγκληματικά στοιχεία» και αποφασίσει ότι θα απελάσει όσο το δυνατόν περισσότερους Αμερικανούς πολίτες ή ανθρώπους που παραμένουν παράνομα στην Αμερική, για παράδειγμα μια γυναίκα που ζει στη χώρα δεκαπέντε χρόνια παράνομα και έχει τρία-τέσσερα παιδιά και μια μέρα τους συλλαμβάνει, τότε τι θα κάνετε με τα παιδιά; Έτσι η διαχείριση των απελάσεων είναι πραγματικά τεράστια και κοστοβόρα. 

Τέλος, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, αν επικρατήσει η άποψη «πρώτα η Αμερική», τι θα σημαίνει αυτό για τις συμμαχίες στον Ειρηνικό και στην Ευρώπη; Θα αναγκάσει το ΝΑΤΟ να δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα; Επομένως, η μεγάλη μου ανησυχία είναι ότι, αν ο Τραμπ κάνει αυτό που εννοεί και εννοεί αυτό που είπε, αυτή θα ήταν η μεγαλύτερη απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες, και από πολλές απόψεις για τον κόσμο. Αλλά ελπίζω να κάνω λάθος και να είναι πιο μετριοπαθής από ό,τι ήταν. Μόνο που, στη συγκεκριμένη περίπτωση, είμαι περισσότερο απαισιόδοξος παρά αισιόδοξος.