Μια ιστορία λέει ότι, όταν ρωτήθηκε κάποτε ένας μουσικός των μπλουζ, στα 100ά γενέθλιά του, σχετικά με τις δεκαετίες που είχε περάσει καπνίζοντας και πίνοντας, απάντησε ότι, αν γνώριζε ότι θα ζούσε τόσο πολύ, θα είχε «φροντίσει» καλύτερα τον εαυτό του. Ο Μπράιαν Τζόνσον είναι το ακριβώς αντίθετο του θρυλικού εκείνου ανθρώπου των μπλουζ. Εδώ και χρόνια προσέχει τον εαυτό του με τρόπο ανάλογα εντυπωσιακό με μια ζωή βυθισμένη στο ουίσκι και τις κακές συνήθειες. Έτσι που θυσιάζει το σήμερα για το μέλλον αντί να κάνει την αντίθετη επιλογή, αντιστρέφει τη θεωρία που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα ως αναλώσιμο.

Η καθημερινή διατροφική και συνολική ρουτίνα που έχει διαμορφώσει, μαζί με μια σειρά γιατρών που τον παρακολουθούν, δημιουργεί την εντύπωση σύγχρονου ασκητισμού. Καταναλίσκει ένα κιλό λαχανικά, όλα πριν από τις 11 το πρωί. ακολουθεί πρόγραμμα επίπονων ασκήσεων διαρκείας 45-60 λεπτών. και παίρνει 100 χάπια, συμπεριλαμβανομένης μετφορμίνης και ραπαμυκίνης. Οι ζωτικές λειτουργίες του βρίσκονται υπό συνεχή παρακολούθηση, πράγμα που συνήθως γίνεται με τα πειραματόζωα στο εργαστήριο. Εξηγεί ότι, μ’ αυτόν τον τρόπο, η γήρανσή του προχωρεί με ρυθμό ίσο προς 69% του κανονικού.

Διαγνωστικές εξετάσεις ακριβείας 

Ο Μπράιαν Τζόνσον, που έχει χαρακτηριστεί ο πλέον μετρημένος άνθρωπος στην υφήλιο, έχει τη δυνατότητα να πληρώνει την ομάδα γιατρών, γυμναστών και διαιτολόγων που τον προσέχουν: όταν πούλησε την Braintree, την εταιρεία ηλεκτρονικών πληρωμών που είχε ιδρύσει, βρέθηκε να έχει καθαρή περιουσία άνω των 100 εκατ. δολαρίων. Όμως για τους κοινούς θνητούς υπάρχουν και διαθέσιμες φθηνότερες εναλλακτικές.

Η μια απ’ αυτές αποτελεί απόσταγμα της συγκεντρωμένης πείρας του Μπ. Τζόνσον, και μπορεί να τη βρει κανείς στον ιστότοπο «Project Blueprint», τον οποίο ο ίδιος διατηρεί. Η πρόσβαση σ’ αυτόν παρέχεται δωρεάν, πλην όμως εξηγεί ότι η εφαρμογή του όλου προγράμματος θα κόστιζε 1.000 – 1.500 δολάρια τον μήνα, συμπεριλαμβανομένων των ειδών διατροφής, των διατροφικών συμπληρωμάτων, των φαρμάκων και των γυμναστών.

Για όσους έχουν διαθέσιμο πιο μικρό προϋπολογισμό, ή πάλιν όσους θα προτιμούσαν να έχουν κάποιον να τους… κρατά το χέρι όσο θα κάνουν την προσπάθειά τους, υπάρχει ένα βασικό προϊόν που διατίθεται στο 1/10 αυτού του ποσού: το προσφέρει η Tally Health, με έδρα στη Νέα Υόρκη. Η Tally αποτελεί το πλέον πρόσφατο δημιούργημα του Ντέβιντ Σινκλέρ, ο οποίος ήταν από τους πιονέρους της έρευνας γύρω από τις σιρτουίνες. Οι συμμετέχοντες ελέγχονται κάθε τρεις μήνες, με δείγμα εκκρίσεων από το μάγουλο, για τα επίπεδα επιγενετικής μεθυλίωσης, οπότε τους υπολογίζεται μια ηλικία κατά Hοrvath, που συγκρίνεται με τη βιολογική τους ηλικία. Mε βάση αυτό το εύρημα, τους χορηγείται σε καθημερινή βάση συμπλήρωμα που περιλαμβάνει φισετίνη, κουερσετίνη, ρεσβερατρόλη, σπερμιδίνη και άλφα-κετογλουτερικό – ένα μόριο το πιο συναντάται σε πολλές βιοχημικές διεργασίες και θεωρείται ότι εξασφάλισε στα ποντίκια –υπό συνθήκες εργαστηρίου– μακρότερη και υγιέστερη ζωή.

Αναμονή με πολυτελείς συνθήκες

Σε αντάλλαγμα μεγαλύτερης αμοιβής, η Human Longevity/Ανθρώπινη Μακροβιότητα του Σαν Ντιέγκο, προσφέρει στους πελάτες της πλήρη αλληλούχιση του γονιδιώματός τους, καθώς και σειρά άλλων εργαστηριακών εξετάσεων που πιθανόν να τους δημιουργήσουν την εντύπωση ότι είναι ποντίκια καλωδιωμένα σε εργαστήριο. Με αυτή τη βάση λαμβάνουν ένα εξατομικευμένο «σχέδιο δράσης μακροβιότητας», το οποίο η εταιρεία τούς βοηθά εν συνεχεία να εφαρμόσουν.

Τη Human Longevity ίδρυσε το 2013 ο Κρεγκ Βέντερ ο οποίος –τη δεκαετία του 1990– είχε προωθήσει ένα σχέδιο ιδιωτικής πρωτοβουλίας ανταγωνιστικό προς το Πρόγραμμα του Ανθρώπινου Γονιδιώματος, σε συνεργασία με τον Πίτερ Διαμαντή, επιχειρηματία, άνθρωπο του μάρκετινγκ, και εν γένει φανατικό του μέλλοντος. Εν συνεχεία ο Κρ. Βέντερ αποχώρησε. ο Π. Διαμαντής διατηρεί ακόμη συμμετοχή στο εγχείρημα, αλλά οι προτεραιότητές του δείχνουν να έχουν πλέον μετακινηθεί προς μια πιο εντυπωσιακή κατεύθυνση. Η Fountain Life/Πηγή Ζωής, δηλαδή το νέο του σχέδιο, παρέχει ανάλογο πακέτο υπηρεσιών με εκείνο της Human Longevity, αλλά με επιπρόσθετη πρόσβαση σε πισίνες και πλούσια μπουρνούζια – κάτι σαν «κλειστή λέσχη για διαγνωστικές υπηρεσίες ακριβείας», όπως ενημερώνει το διαφημιστικό υλικό.

To όραμα Διαμαντή για το μέλλον έχει την ακόλουθη δομή: για την ώρα, οι άνθρωποι θα πρέπει να συγκεντρώσουν την προσοχή τους στο να μην πεθάνουν. Το να μην πεθάνεις αποτελεί προφανή αυτοσκοπό, όμως έχει και μιαν επιπρόσθετη επιδίωξη. Με το να μην πεθάνει, ο πελάτης αποκτά πρόσβαση στη μελλοντική εκείνη φάση όπου θα έχουν αποδειχθεί οι δυνατότητες (και θα έχει επιτραπεί η χρήση) γηρολυτικών φαρμάκων, και συνεπώς θα έχει συγκρατηθεί η γήρανση. Αυτή, πλέον, η φάση θα τους οδηγήσει στον απώτερο στόχο: την αναστροφή της ηλικίας μέσω επιγενετικού επαναπρογραμματισμού.

Αυτή η προσέγγιση ξεκινά από τις ιδέες που είχε υποστηρίξει ο Όμπρεϊ ντε Γκρέι, ερευνητής των ηλεκτρονικών υπολογιστών με εντυπωσιακή γενειάδα, ο οποίος είχε δραστηριοποιηθεί σε αυτά τα θέματα ήδη από τη δεκαετία του 1980. Μέσα από σχέδια όπως του Ιδρύματος Μαθουσάλα ή πάλι με προσεγγίσεις σαν τη SENS (Στρατηγικές για τη Μηχανικευμένη Αμελητέα Γήρανση), προσέφερε πολλά στη διαμόρφωση των πλέον σύγχρονων ιδεών για την παράταση της ανθρώπινης ζωής, ενώ ταυτόχρονα παρείχε ερείσματα και σε όσους τη θεωρούν περιθωριακή επιδίωξη. (Ο Όμπρεϊ ντε Γκρέι απομακρύνθηκε το 2021 από τις θέσεις του στο Ίδρυμα Ερευνών SENS μετά από καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση – τις οποίες ο ίδιος αρνείται). Μια από τις χαρακτηριστικές προσεγγίσεις του είναι η «ταχύτητα διαφυγής της μακροβιότητας» – δηλαδή μια μελλοντική συνθήκη όπου η επιστήμη θα επεκτείνει τη διάρκεια ζωής των ανθρώπων κατά περισσότερο από ένα έτος κάθε χρονιά.

Λογικές επιφυλάξεις 

Υπάρχει ασφαλώς πεδίο δυσπιστίας για τις προσπάθειες του Π. Διαμαντή να πουλήσει στον κόσμο μια ευνοϊκότερη προσέγγιση σ’ αυτό το πολυπόθητο μέλλον. Ακόμα κι αν η επιστήμη ανταποκριθεί γρήγορα σ’ αυτή την προσδοκία, ο χρόνος που είναι απαραίτητος προκειμένου να αδειοδοτηθούν οι νέες θεραπείες τείνει να εκτείνεται σε περιόδους που δεν ταιριάζουν με τη φυσιολογία των πλέον ηλικιωμένων οπαδών του Fountain Life. Οι ενθουσιώδεις δε αναφορές για τη συνεισφορά της ΑΙ σ’ αυτές τις προσπάθειες (η Fountain Life έχει στάση αμφιθυμίας εν προκειμένω) δεν έχουν πολλά να δείξουν, ασφαλώς δε όχι κάτι που να περιλαμβάνει απόδειξη…

Την επιφυλακτικότητα ασφαλώς επιτείνει και ο αριθμός των ιδεών που έχουν ναυαγήσει και των εταιρειών που ξεβράστηκαν στην άκρια του δρόμου που οδηγεί στην αθανασία. Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη, που εντάσσεται σε μια διαφορετική διεργασία της διατροφικής επισκόπησης, παλιότερα είχε θεωρηθεί ότι θα είχε αντιγηραντική λειτουργία: μεταγενέστερες εργασίες σε ζώα έδειξαν όμως ότι θα μπορούσε, αντιθέτως, να αποβεί αντιπαραγωγική η χρήση της. Το ίδιο μπορεί να αληθεύει για ορισμένες από τις προσεγγίσεις περί αντιοξειδωτικών, που στηρίχθηκαν σε θεωρίες σχετικές με τη βλάβη των μιτοχονδρίων του DNA.

O ενθουσιασμός για τη χρήση ρεσβεταρόλης κατέρρευσε. Εταιρείες που είχαν λανσαριστεί με μεγάλο θόρυβο πέρασαν στη λήθη. Η Calico Life Sciences, θυγατρική της Alphabet [γνωστότερη ως ιδιοκτήτρια της Google], που ξεκίνησε με υψηλό προφίλ το 2013, έχει κυριολεκτικά χαθεί από το προσκήνιο. Μεγαλειώδη επιστημονικά σχέδια που προκύπτουν από τη συμπόρευση υπερπλουσίων με ελαφρώς περιθωριακές προσεγγίσεις δεν καταλήγουν πάντα σε κάτι καλό. Μην ξεχνάτε το σχέδιο Biosphere 2 [πειραματικό κλειστό οικοσύστημα, που έτρεξε πειραματικά το 1987-1991 φιλοδοξώντας να αποδείξει τη δυνατότητα ζωής στο Διάστημα αντί της βιόσφαιρας της Γης]. 

Το βιολογικό υπόστρωμα της γήρανσης 

Μια εύλογη βραχυπρόθεσμη επιφυλακτικότητα δεν θα ’πρεπε πάντως να αποτρέπει την ευρύτητα του πνεύματος σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Σήμερα, αναπτύσσεται σοβαρό ενδιαφέρον στο να γίνει κατανοητό το βιολογικό υπόστρωμα της γήρανσης. Υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες που είναι σχεδόν βέβαιο ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε να επεκταθεί η διάρκεια της υγιούς διαβίωσης, πιθανόν δε και η συνολική διάρκεια της ζωής – και τούτο παρά το γεγονός ότι απουσιάζουν οι τυπικά πλήρεις μελέτες που θα μπορούσαν να αποδείξουν ποιες από τις προβαλλόμενες ως εναλλακτικές προσεγγίσεις θα λειτουργήσουν στην πράξη. Υπάρχουν δε και πολλά υποσχόμενες διερευνητικές προσεγγίσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να καταλήξουν σε ακόμα μεγαλύτερες προόδους.

Η εξέλιξη δεν ενδιαφέρεται να δει τους ανθρώπους να ζουν περισσότερο, ή ακόμη και απεριόριστα. Αυτό όμως δεν θα σταματήσει τους ίδιους τους ανθρώπους να το προσπαθούν. Το κατά πόσον κάτι τέτοιο θα αποδειχθεί εφικτό είναι εντελώς άλλη υπόθεση: το ανθρώπινο σώμα περιλαμβάνει τρισεκατομμύρια κύτταρα, τα οποία θα χρειάζονταν είτε ανανέωση είτε αντικατάσταση. Όμως λιγότερο μεγαλειώδη βήματα προς την κατεύθυνση μικρότερων επιτευγμάτων μπορεί να καρποφορήσουν. Αυτό και μόνο, δικαιολογεί όλες τις προσπάθειες.

©The Economist. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.economist.com