Μια εβδομάδα πριν από τα Χριστούγεννα του 1983, δύο χημικοί του Πανεπιστημίου Yale έκαναν μια ανακάλυψη που πίστευαν ότι θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο, όπως σημειώνει το Atlantic σε αφιέρωμά του για τη μητέρα όλων των μαχών, τον πόλεμο με τις κατσαρίδες.

«Ήταν σαν να ανοίγεις μια πόρτα και να βλέπεις ένα φως», δήλωνε αργότερα στους New York Times ένας από τους επιστήμονες, ο Stuart Schreiber. Το ζεύγος των ερευνητών είχε καταφέρει να συνθέσει μια ουσία, την περιπλανόνη-Β, η οποία προκαλεί ερωτική φρενίτιδα στις αρσενικές κατσαρίδες.

Τι θα γινόταν αν αυτό χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μιας καλύτερης παγίδας που θα προσέλκυε τα ζωύφια σε ένα γεύμα με δηλητήριο; Τη δεκαετία του 1908 οι κατσαρίδες είχαν κυριολεκτικά κατακλύσει τις αμερικανικές πόλεις με έναν τρόπο που δεν μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε στις ημέρες μας.

Υπολογίζεται πως περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια κατασαρίδες ζούσαν μόνο στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με τους Times- και δεν υπήρχε καμία λύση στον ορίζοντα. Τα εντομοκτόνα σπρέι μετά βίας δούλευαν μετά από δεκαετίες εξέλιξης των εντόμων. Τα “Roach Motels” οι περίφημες παγίδες κόλλας, δεν έκαναν σχεδόν τίποτα για να αποτρέψουν την ραγδαία εξάπλωση. Οι κατσαρίδες αναπαράγονταν και κινούνταν μαζικά, σα «λεγεώνες». Ομως μία νέα παγίδα σε λίγο θα έγραφε τη δική της ιστορία: τα περίφημα combat traps.

Η αδελφότητα ΠΨΩ είναι αφιερωμένη στην καταπολέμηση του ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού των εντόμων και κάθε χρόνο παρέχουν την υποτροφία Dr. Austin Frishman προς τιμή του επιστήμονα που αποτέλεσε ανθρωπο «κλειδί« στην επανάσταση που επωαζόταν, όπως σημειώνει το Atlantic. Είχε προσληφθεί από την εταιρεία American Cyanamid, οι ερευνητές της οποίας είχαν αναπτύξει ένα προϊόν που λειτουργούσε με τα μυρμήγκια αλλά είχε γνωστή επίδραση και στις κατσαρίδες.

Μέχρι τότε όλα τα διαθέσιμα εντομοκτόνα αποδεικνύονταν γρήγορα άχρηστα για ένα πολύ βασικά λόγο:  οι κατσαρίδες είχαν αναπτύξει αντίσταση σε αυτά και ακόμα και αν σκοτωνόταν το 99% από αυτές, όσες επιβίωναν είχαν κάποια μετάλλαξη που θα τις προστάτευε από τα εντομοκτόνα – μπορεί π.χ. να είχαν παχύτερο εξωσκελετό.

Ένα από τα πράγματα που διαφοροποιούσαν αυτό το νέο προϊόν από τα παλιά ήταν ότι δεν ήταν απλώς ένα σπρέι για τις γωνίες. Είναι στην πραγματικότητα ένα δόλωμα. Αυτός ο μικρός, μαύρος δίσκος είχε μία ουσία με γεύση που θύμιζε μπισκότο βρώμης, το οποίο λάτρευουν οι κατσαρίδες – έρχονταν μέσα, το έπαιρναν και μετά έβγαιναν παίρνοντας την ουσία αυτή μαζί τους. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν γρήγορα ότι, ενώ μόνο το 25% των κατσαρίδων έτρωγε το δόλωμα, το 100% των κατσαρίδων πέθαινε.

Τι είχε συμβεί;

Η τοξική ουσία ήταν βραδείας δράσης και επέτρεπε, για πρώτη φορά, τη μεταφορά της σε άλλα μέλη της αποικίας, πολύ μακριά από τη μεμονωμένη παγίδα. Οι μηχανισμοί διαφοράς ήταν διάφοροι, αλλά ο κυριότερος ήταν τα κόπρανά τους, αφού οι κατσαρίδες έχουν την τάση να τρώνε τα κόπρανα άλλων κατσαρίδων της αποικίας τους. Κι έτσι η τοξική ουσία μεταφερόταν αλυσιδωτά, σκοτώνοντας πολλαπλές κατσαρίδες. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα υγρά που εκκρίνουν τα έντομα που, επίσης, είναι νεκροφάγα. Έτσι μία απειροελάχιστη ουσία σκότωνε «εκθετικά» μια αλυσίδα εντόμων, στρέφοντας για πρώτη φορά την πλάστιγγα προς τη μεριά του ανθρώπινου είδους, στον αγώνα για έλεγχο του πληθυσμού των εντόμων.

Ο Frishman ήταν από τους πρώτους που πειραματίστηκε με αυτό το πρωτοποριακό προϊόν, το έβαλε σε μία σύριγγα και το έβγαλε από το εργαστήριο δοκιμάζοντάς το σε εστιατόρια. Μπήκε στο πρώτο diner που βρήκε μπροστά του. Τάισε με αυτή την ουσία μία κατσαρίδα. «Ήμουν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο. Έτρεμα, εντάξει; Σας λέω, έτρεμα. Έχω ακόμα τη σύριγγα, την αυθεντική» θυμόταν παλιότερα ο ίδιος. Αυτή ήταν η καθοριστική στιγμή. Το κατώφλι ενός «σχετικά απαλλαγμένου» κόσμου από κατσαρίδες στον οποίο ζούμε σήμερα.