Βελτιώνονται οι συνθήκες εργασίας για τις γυναίκες παγκοσμίως; Ο δείκτης «γυάλινης οροφής» του Economist προσφέρει κάποιες ενδείξεις.

Κάθε χρόνο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, αναλύονται δέκα δείκτες – από τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό και τους μισθούς μέχρι την πληρωμένη γονική άδεια και την εκπροσώπηση – για 29 μέλη του ΟΟΣΑ.

«Από τότε που ξεκινήσαμε το 2013, ο ρυθμός των αλλαγών είναι πάρα πολύ αργός, αλλά στα περισσότερα μέρη τα πράγματα κινούνται τουλάχιστον προς τη σωστή κατεύθυνση» σχολιάζει ο Economist. Το παρακάτω γράφημά μας δείχνει πού οι επαγγελματικές ευκαιρίες των γυναικών είναι συγκριτικά μεγαλύτερες.

Η Ισλανδία είναι πρώτη για δεύτερη συνεχή χρονιά. Διαχρονικά, οι σκανδιναβικές χώρες κυριαρχούν στην κορυφή του δείκτη, σημειώνοντας υψηλή βαθμολογία σε όλες τις μετρήσεις. Ο «πάτος» είναι επίσης οικείος: οι γυναίκες στη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και την Τουρκία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα εμπόδια στον εργασιακό χώρο. Η Αυστραλία και η Πολωνία ανέβηκαν πέντε θέσεις σε σχέση με πέρυσι. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 20 θέση.

Σχεδόν σε κάθε χώρα οι γυναίκες αποφοιτούν από το πανεπιστήμιο σε μεγαλύτερο αριθμό από τους άνδρες. Ωστόσο, αποτελούν μικρότερο μερίδιο του εργατικού δυναμικού σε όλους τους δείκτες. Αυτό είναι πιο αξιοσημείωτο στην Τουρκία, την Ελλάδα και την Ιταλία, όπου κάτω από τα δύο τρίτα των ενήλικων γυναικών απασχολούνται. Το χάσμα στα ποσοστά συμμετοχής στην εργασία σημαίνει ότι λιγότερες γυναίκες ανεβαίνουν την εταιρική ιεραρχία, γεγονός που τροφοδοτεί το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Στις χώρες του ΟΟΣΑ οι γυναίκες κερδίζουν περίπου 12% λιγότερο από τους άνδρες. Στην Ελλάδα οι γυναίκες συμμετέχουν κατά 16,1% λιγότερο από τους άνδρες στην αγορά εργασίας και λαμβάνουν μισθούς 6,9% χαμηλότερους από τα εισοδήματα των ανδρών. Και όλα αυτά παρότι περισσότερες γυναίκες έχουν υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης σε σχέση με τους άνδρες, κατά 4,1%.

Μεταξύ των ατόμων που έδωσαν το GMAT, τις de facto εισαγωγικές εξετάσεις για τα προγράμματα ΜΒΑ, το ποσοστό των γυναικών μειώθηκε ελαφρώς σε όλους τους τομείς. Όμως, η εκπροσώπηση των γυναικών σε ανώτερες διοικητικές θέσεις στον ΟΟΣΑ έφτασε το 34,2%, από 33,8% πέρυσι. Η Σουηδία, η Αμερική και η Πολωνία είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές σε αυτόν τον δείκτη, με τις γυναίκες να κατέχουν πάνω από το 40% των θέσεων εργασίας υψηλού επιπέδου. Στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα το ποσοστό είναι απογοητευτικό 15% και 16%, αντίστοιχα.

Το ποσοστό των μελών των διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών που είναι γυναίκες άγγιξε για πρώτη φορά το 33% σε όλη τον ΟΟΣΑ. Στην ΕΕ οι γυναίκες θα πρέπει να αποτελούν το 40% των μελών των διοικητικών συμβουλίων μέχρι το 2026. Μέχρι στιγμής μόνο πέντε από τα 22 μέλη της ΕΕ που περιλαμβάνονται στον δείκτη του Economist έχουν επιτύχει αυτόν τον στόχο. Στην Ελλάδα γυναίκες βρίσκονται στο 31,3% των διευθυντικών θέσεων και και κατέχουν το 28,3% των θέσεων σε διοικητικά συμβούλια.

Η δημιουργία οικογένειας μπορεί να δυσκολέψει πολλές γυναίκες να παραμείνουν στην αγορά εργασίας (ένα ζήτημα που ονομάστηκε “ποινή μητρότητας”). Δύο παράγοντες μπορούν να τις βοηθήσουν να κάνουν και τα δύο: η γενναιόδωρη γονική άδεια και η προσιτή φροντίδα των παιδιών. Η διάρκεια της άδειας μητρότητας μετ’ αποδοχών ποικίλλει ευρέως: η Ουγγαρία, η Ελλάδα, η Σλοβακία και οι Σκανδιναβικές χώρες είναι γενναιόδωρες. Η Αμερική παραμένει η μόνη πλούσια χώρα όπου η κυβέρνηση δεν απαιτεί από τους εργοδότες να προσφέρουν στις νέες μητέρες κάποια άδεια. Η άδεια για τους πατέρες είναι επίσης σημαντική – συμβάλλει στον καταμερισμό του βάρους της φροντίδας των παιδιών μεταξύ των γονέων. Για να ενθαρρύνουν περισσότερες γυναίκες να εισέλθουν στο εργατικό δυναμικό, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν θεσπίσει τις πιο γενναιόδωρες πολιτικές άδειας πατρότητας στον ΟΟΣΑ (με 31 και 22 εβδομάδες, αντίστοιχα, με προσαρμογή για πλήρη αμοιβή), αν και λίγοι νέοι πατέρες επιλέγουν να μείνουν στο σπίτι.

Στην Ελλάδα οι γυναίκες λαμβάνουν κατά μέσο όρο 51,9 εβδομάδες άδειας μητρότητας. Οι άνδρες δεν παίρνουν πάνω από 6,3.

Ένα άλλο μέτρο για τους γονείς είναι το κόστος της παιδικής φροντίδας που αντιστοιχεί περίπου στο 14% του μισθού, κατά μέσο όρο, στις χώρες του ΟΟΣΑ. Στην Ελλάδα το κόστος αυτό εκτιμάται περίπου στο 10%.

Τέλος, συνυπολογίζονται οι ισορροπίες στην πολιτική. Μελέτες έχουν δείξει ότι όσο περισσότερες γυναίκες συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων από θέση πολιτικής ισχύος, τόσο μεγαλύτερη προσοχή δίνεται στα δικαιώματα των γυναικών και στις οικογενειακές πολιτικές. Στην Ισλανδία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία και τη Φινλανδία -τις τέσσερις πρώτες χώρες του δείκτη- οι γυναίκες κατέχουν τουλάχιστον το 45% των κοινοβουλευτικών εδρών. Στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, από την άλλη πλευρά, το ποσοστό είναι κάτω από 20%. Στην Ελλάδα οι γυναίκες αποτελούν το 23% του κοινοβουλίου.

Δεν έχουν όλα τα μέτρα μας ίση βαρύτητα. Οι δείκτες που αφορούν τη μητρότητα, για παράδειγμα, έχουν μικρότερη βαρύτητα από εκείνους που αφορούν όλες τις γυναίκες, όπως τα ποσοστά συμμετοχής στην εργασία. Η φετινή μέση βαθμολογία είναι ελαφρώς υψηλότερη από την περσινή, αν και στους περισσότερους δείκτες ο ρυθμός βελτίωσης ήταν αργός. Στις περισσότερες χώρες οι γυναίκες εξακολουθούν να αγωνίζονται για να σπάσουν το «γυάλινο ταβάνι».

©The Economist. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.economist.com