Ο Sam Altman, συνιδρυτής και επικεφαλής της Openai, συνέδεσε το όνομά του όσο κανείς με το τελευταίο, μεγάλο άλμα της τεχνητής νοημοσύνης την απρόσμενη, διεθνή απήχηση του μεγάλου γλωσσικού μοντέλου του ChatGPT. Και έναν χρόνο μετά, ενώ η εταιρεία του «καλπάζει» μπροστά από τον ανταγωνισμό, ξαφνικά και απροειδοποίητα απολύθηκε.

Η άοκνη αφοσίωσή του τον οδήγησε μάλιστα σε μια κρίση σκορβούτου, μια ασθένεια που συνδέεται περισσότερο με τους ναυτικούς μιας άλλης εποχής που παρέμεναν πολύ καιρό στη θάλασσα χωρίς πρόσβαση σε φρέσκα τρόφιμα.

Η απόλυσή του την περασμένη Παρασκευή, αποδόθηκε από πολλούς στα παράπλευρα σχέδιά του που ενδεχομένως ανησύχησαν το διοικητικό συμβούλιο και τους επενδυτές.

Ακολούθησαν δύο τεταμένα 24ωρα που συζητήθηκε η προοπτική επαναπρόσληψής του, αλλά το μεσημέρι της Δευτέρας, η Microsoft έθεσε τέρμα στα σενάρια ανακοινώνοντας ότι προσλαμβάνει τον Sam Altman για να ηγηθεί μιας νέας ερευνητικής ομάδας προηγμένης τεχνητής νοημοσύνης. Σε ένα κυνήγι «κεφαλών», ο τεχνολογικός κολοσσός προχώρησε στην πρόσληψη και του Greg Brockman, του συνιδρυτή και πρώην προέδρου της OpenAI που παραιτήθηκε την Παρασκευή διαμαρτυρόμενος για την εκπαραθύρωση του Altman.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Microsoft (που είναι ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος επενδυτής στην OpenAI) Satya Nadella δήλωσε ότι η Microsoft παραμένει δεσμευμένη στη συνεργασία της με το OpenAI και ότι θα κινηθεί γρήγορα για να παράσχει στους Altman και Brockman «τους πόρους που απαιτούνται για την επιτυχία τους». «Η αποστολή συνεχίζεται», έγραψε με νόημα ο Altman στο X, αναδημοσιεύοντας το μήνυμα του Nadella.

Οι μετοχές της Microsoft αυξήθηκαν περισσότερο από 2% τη Δευτέρα σε συναλλαγές εκτός ωραρίου μετά την είδηση.

Tα γεγονότα στην Openai είναι η πιο δραματική εκδήλωση ενός ευρύτερου χάσματος στη Silicon Valley όπως παρατηρεί στην ανάλυσή του ο Economist. «Από τη μία πλευρά βρίσκονται οι “doomers”, οι οποίοι πιστεύουν ότι, αν αφεθεί ανεξέλεγκτη, η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο για την ανθρωπότητα και ως εκ τούτου υποστηρίζουν αυστηρότερους κανονισμούς. Απέναντί τους βρίσκονται οι “boomers”, οι οποίοι υποβαθμίζουν τους φόβους μιας «Aποκάλυψης» της τεχνητής νοημοσύνης και τονίζουν τις δυνατότητές της να εκτοξεύσει την πρόοδο. Το στρατόπεδο που θα έχει μεγαλύτερη επιρροή θα μπορούσε είτε να ενθαρρύνει είτε να εμποδίσει αυστηρότερες ρυθμίσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα μπορούσαν να καθορίσουν ποιος θα επωφεληθεί περισσότερο από την τεχνητή νοημοσύνη στο μέλλον».

Φιλοσοφικές διαμάχες πάνω από τα κέρδη

Οι πρώτες ιδεολογικές αντιθέσεις είχαν αποτυπωθεί από την αρχή στην εταιρική δομή της Openai που ιδρύθηκε ως μη κερδοσκοπική εταιρεία το 2015, αλλά τρία χρόνια αργότερα δημιούργησε μια κερδοσκοπικότατη θυγατρική εταιρεία για να χρηματοδοτήσει τις απαιτήσεις για μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ και ανάπτυξη της τεχνολογίας της.

Η διάσπαση αντανακλά εν μέρει αυτές τις φιλοσοφικές διαφορές. Οι doomers εμφορούνται από τον “αποτελεσματικό αλτρουισμό”, ένα κίνημα που ανησυχεί για το ενδεχόμενο η τεχνητή νοημοσύνη να εξαφανίσει ολόκληρη την ανθρωπότητα. Στους ανησυχούντες περιλαμβάνεται ο Dario Amodei, ο οποίος είχε εγκαταλείψει την OpenAI για να ξεκινήσει την Anthropic, που επίσης δημιουργεί μεγάλα γλωσσικά μοντέλα Τεχνητής Νοημοσύνης.

Οι “boomers”, από την άλλη μεριά, είναι «πιστοί της αίρεσης» της «αποτελεσματικής επιτάχυνσης», υπέρ της ανεμπόδιστης και επιταχυνόμενης ανάπτυξης του Α.Ι.. Επικεφαλής του «κινήματος» είναι ο Marc Andreessen, συνιδρυτής της Andreessen Horowitz, μιας εταιρείας διαχείρισης επιχειρηματικών κεφαλαίων.

Η κούρσα

Οι doomers ήταν οι πρώτοι που κινητοποιήθηκαν στην κούρσα της τεχνητής νοημοσύνης, έχουν περισσότερα κεφάλαια και υποστηρίζουν κλειστά μοντέλα. Στους boomers, από την άλλη πλευρά, ανήκουν μικρότερες επιχειρήσεις που τρέχουν να προλάβουν, προτιμώντας, αυτονόητα, λογισμικό ανοικτού κώδικα.

Επενδύσεις και «κατασκοπεία»

Το προβάδισμα της Microsoft βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη μεγάλη επένδυσή της, 10 δισ. δολαρίων, στην OpenAI (χωρίς καρέκλα στο ΔΣ). Η Amazon σχεδιάζει να επενδύσει έως και 4 δισ. δολάρια στην Anthropic. Οι μεγάλοι παίκτες ενδεχομένως να επιβάλουν τους δικούς τους κανόνες, εκμεταλλευόμενοι το υφιστάμενο κλίμα ανησυχίας.

Σε κατάθεσή του στο αμερικανικό Κογκρέσο τον Μάιο, ο κ. Altman εξέφραζε φόβους ότι η βιομηχανία θα μπορούσε να  «προκαλέσει σημαντική ζημιά στον κόσμο». Τον ίδιο μήνα, μια ομάδα 350 επιστημόνων και στελεχών του κλάδου της τεχνητής νοημοσύνης, μεταξύ των οποίων και από την Openai, την Anthropic και την Google, υπέγραψε μια κοινή επιστολή που προειδοποιούσε για τον «κίνδυνο εξαφάνισης» που εγκυμονεί η τεχνητή νοημοσύνη, εφάμιλλο του πυρηνικού πολέμου και των πανδημιών. Παρά τις τρομακτικές προοπτικές, καμία από τις εταιρείες που υποστήριξαν τη δήλωση δεν έθεσε σε παύση τις δικές της εργασίες για τη δημιουργία πιο ισχυρών μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης.

Η πολιτική ακολουθεί τις εξελίξεις με διαφορά φάσης: τον Ιούλιο η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν ζήτησε από τους επτά κορυφαίους κατασκευαστές γλωσσικών μοντέλων, μεταξύ των οποίων η Microsoft, η Openai, η Meta και η Google, να δεσμευτούν  πως τα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης τους θα ελέγχονται από ειδικούς προτού διατεθούν στο κοινό. Την 1η Νοεμβρίου, η βρετανική κυβέρνηση έπεισε τις μεγάλες εταιρείες για ένα αντίστοιχα δεσμευτικό πλαίσιο.

Οι ρυθμιστικές αρχές φαίνεται προς το παρόν να συγκλίνουν με τους doomers αλλά δεν τηρούν όλοι οι κολοσσοί την ίδια στάση. Η απόφαση της Meta να διαθέσει τα δικά της μοντέλα Α.Ι. σε ανοικτό κώδικα την έκανε απροσδόκητο υπέρμαχο των νεοφυών επιχειρήσεων, δίνοντάς τους πρόσβαση σε ένα ισχυρό μοντέλο.

Αγνοώντας τις ανησυχίες, η Meta στοιχηματίζει ότι η «έκρηξη καινοτομίας» που προκάλεσαν τα εργαλεία ανοικτού κώδικα θα τη βοηθήσει τελικά δημιουργώντας αναβαθμίσεις που θα κρατήσουν τους χρήστες της καθηλωμένους και τους διαφημιστές της ευχαριστημένους. Η Apple είναι μια άλλη εξαίρεση. Η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας στον κόσμο παραμένει αξιοσημείωτα σιωπηλή σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη. Κατά την παρουσίαση ενός νέου iPhone τον Σεπτέμβριο η εταιρεία παρουσίασε πολυάριθμες λειτουργίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη χωρίς να αναφέρει καν τον όρο. Όταν τα στελέχη της πιέζονται, τείνουν να εκθειάζουν τη «μηχανική μάθηση», που είναι απλώς ένα συνώνυμο της τεχνητής νοημοσύνης.